Een reconstructie van een Denisovamens
Mayaan Harel via Hebrew University
Resten van prehistorische Denisovamens in heilige Tibetaanse grot
Een team van archeologen heeft in een Tibetaanse grot bewijs gevonden dat deze bewoond is geweest door Denisovamensen, een uitgestorven mensensoort waar nog niet veel over bekend is. Zo is het bijvoorbeeld nog niet duidelijk hoe dicht verwant de Denisova en de moderne mens zijn en of er ooit vermenging heeft plaatsgevonden tussen de twee soorten. Het bestaan van de Denisova is dan ook pas ontdekt in 2008, toen Russische wetenschappers in de Denisovagrot in Siberië een deel van een vingerkootje vonden, waarvan het DNA niet matchte met dat van een neanderthaler of moderne mens. De recente vondsten in Tibet kunnen ons meer inzicht leveren in het leven van deze nog mysterieuze oude mensensoort.
In 1980 vond een Tibetaanse monnik een fossiel van een kaak die afkomstig leek te zijn van een mens. Hij vond het fossiel in de Baishiya Karstgrot in Chinese provincie Gansu. De kaak werd naar een geoloog gestuurd van de Universiteit van Lanzhou en bestudeerd, maar het fossiel was zo uniek en ongebruikelijk dat het niet duidelijk was hoe hij geclassificeerd moest worden. Hierna raakte de vondst al snel in vergetelheid.
Zoektocht naar de vindplaats
Het zou tot 2010 duren tot er weer aandacht voor de kaak was, toen geoloog Chen Fahu en archeoloog Zhang Dongju hem opnieuw gingen bestuderen. Ook bezochten ze grotten in de regio waar de kaak was gevonden, maar er was inmiddels zo veel tijd overheen gegaan, dat het zes jaar duurde voor de onderzoekers erachter kwamen waar de fossiel precies gevonden was: in de Baishiya Karstgrot. In 2016 vonden ze hier voor het eerst stenen artefacten, hoogstwaarschijnlijk gemaakt door de Denisova. Verder onderzoek in de grot was nodig om een duidelijker beeld te kunnen schetsen van deze vroege mensensoort, maar aangezien de Baishiya Karstgrot een Boeddhistisch heiligdom is, kostte het nog eens twee jaar aan onderhandelingen met lokale religieuze en culturele autoriteiten, voor de onderzoekers toestemming konden krijgen om er daadwerkelijk opgravingen te verrichten.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!
Nachtwerk
Toestemming werd verleend om opgravingen te doen in een klein gedeelte van de grot, maar alleen later op de avond en s ‘nachts tijdens de koude wintermaanden, als er toch geen monniken of toeristen waren die de grot bezochten. Drie weken lang hebben Fahu en Dongju met hun team in de bittere kou gewerkt aan het onderzoek. Overdag sliepen ze en s’nachts werkten ze in de grot. Uiteindelijk zou het harde werk zijn vruchten afwerpen.
De vondsten
Nog meer stenen voorwerpen, dierenbotten en overblijfselen van kampvuren werden aangetroffen. Vooral dat laatste is een belangrijk bewijs voor de theorie dat de grot bewoond is door mensachtigen. Door middel van een koolstofdatering kon bepaald worden dat de oudste stenen voorwerpen 190.000 jaar oud waren. Sindsdien zijn ze bedekt door sedimentlagen en andere stenen voorwerpen, waarvan de jongste zo’n 45.000 jaar oud zijn.
DNA-matching
Om meer uitspraken te doen over de mensen die in deze grot gewoond hebben, konden de onderzoekers zich niet alleen berusten op de in 1980 gevonden kaak. Daarom gingen ze op zoek naar DNA-resten, mitochondriaal DNA om precies te zijn. Mitochondriaal DNA of mtDNA, is DNA dat zich niet in de celkern bevindt, maar in de mitochondriën van een cel. Aangezien een cel veel meer mtDNA bevat dan ‘normaal’ of nucleair DNA, is het een stuk makkelijker te vinden.
Contact met moderne mens?
In de Baishiya Karstgrot werd mtDNA gevonden van tussen de 100.000 en 60.000 jaar oud, dat matchte met het DNA gevonden in de Denisovagrot. Dit duidt erop dat de Denisova wijderverspreid waren dan voorheen aangenomen. Nu rest nog de vraag of de Denisova ooit in contact zijn gekomen met de moderne mens. Het zou kunnen, maar om dat te bewijzen moet eerst aangetoond worden dat de Denisova overleefd hebben tot ongeveer 35.000 jaar geleden, toen de eerste moderne mensen hun intrede deden in de bergachtige regio van het Tibetaanse Hoogland. Of er dan vermenging heeft plaatsgevonden tussen de twee moet aangetoond worden aan de hand van nucleair DNA, aangezien mtDNA alleen genetische informatie bevat over de moederlijke lijn. Daarom gaan de onderzoekers nu dus opzoek naar nucleair DNA.
Bronnen: Nature, Psych, Science.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!
