De eikenhouten planken die werden gevonden
Fotografie ADC ArcheoProjecten.
Restanten van Romeins schip gevonden in Zuid-Holland
Tijdens graafwerkzaamheden in het Zuid-Hollandse Valkenburg zijn de restanten van een Romeins schip aangetroffen. Archeologen groeven hier meerdere eikenhouten planken op, die vermoedelijk afkomstig zijn van een Romeins vrachtschip uit de 1e eeuw n.Chr. Er worden in Zuid-Holland zelden Romeinse vaartuigen gevonden, wat deze ontdekking extra bijzonder maakt.
De vondst
Bij graafwerkzaamheden voor de aanleg van een nieuwe provinciale weg in Zuid-Holland, stuitte men per toeval op de eeuwenoude scheepsplanken. Archeologen konden een aantal interessante conclusies trekken uit een vroege analyse van de vondst, hoewel uitgebreid onderzoek nog zal volgen. Zo behoorden de planken waarschijnlijk toe aan een Romeins vrachtschip van ongeveer 30 meter lang. Deze soort wordt ook wel een 100-voeter genoemd (100 voet is namelijk ongeveer gelijk aan 30 meter). Dit schip was vermoedelijk een zogenaamde platbodem: een zeilvaartuig met een platte bodem en een kiel die amper zichtbaar is. Volgens de archeologen zijn de planken van eikenhout gemaakt, en vertonen ze kenmerken van een mediterrane bouwstijl. Dat is bijzonder, want eiken groeiden oorspronkelijk vooral in het noordwesten van Europa en werden bijna nooit gebruikt bij schepen uit het Middellandse Zeegebied.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Een gedetailleerd beeld van de gevonden planken. De pijltjes wijzen naar de pen-en-gat techniek
Fotografie ADC ArcheoProjecten.
Uitzonderlijke pen-en-gat techniek
Wat de vondst nog extra uniek maakt, zijn de sporen van een pen-en-gatverbinding (ook deuvel-en-veerverbinding genoemd) die archeologen vonden in de planken. Bij deze techniek verbindt men twee stukken hout met elkaar, zonder spijkers of schroeven te gebruiken. Hierbij wordt in het ene stuk hout een gat gemaakt, waarna het andere stuk een pen van dezelfde vorm en afmeting krijgt. Vervolgens worden de planken aan elkaar bevestigd door de pen in het gat te schuiven. ‘Dit is de eerste keer dat we zo’n verbinding hebben gevonden in een Romeinse platbodem’, aldus projectarcheoloog René Isarin. Schepen uit de Romeinse tijd hebben normaal gesproken namelijk spijkers en klinknagels. De archeologen hebben nog geen verklaring gegeven over de aanwezigheid van de pen-en-gatverbinding.
Voorbeeld van een pen-en-gat techniek
GreyCat, CC BY-SA 3.0 <http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/>, via Wikimedia Commons.
Locatie van de vondst
Op de plek waar de restanten van het vrachtschip werden ontdekt, waren werkzaamheden bezig voor de aanleg van een nieuwe provinciale weg (de N206 richting de Tjalmaweg). De planken werden vlak naast het voormalige vliegveld Valkenburg gevonden. In deze omgeving werden sinds de jaren ’40 al eerder houtresten van vijf andere Romeinse schepen ontdekt. Bovendien werd er gegraven in de Marktveldgeul, die vermoedelijk door de Romeinen werd gegraven in de 1e eeuw n.Chr. De verwachting bestond dan ook dat er bij de huidige graafwerkzaamheden wel eens een interessante vondst kon worden gedaan. De werkzaamheden werden daarom ondersteund door archeologen.
De locatie van de graafwerkzaamheden waar de planken werden aangetroffen
Fotografie ADC ArcheoProjecten.
Het Romeinse Valkenburg
In de jaren ’80 is uitgebreid onderzoek gedaan naar de Romeinse aanwezigheid in het Zuid-Hollandse Valkenburg. Er werden toen sporen van een grafveld, resten van een vicus (een nederzetting) en delen van een Romeinse weg gevonden. In Valkenburg werd in de winter tussen 39 en 40 n.Chr. een Romeinse kazerne gesticht, genaamd Praetorium Agrippinae, waar hulptroepen verbleven. Aan de Marktveldgeul bevonden zich waarschijnlijk aanlegplaatsen voor schepen, zodat de kazerne goed bereikbaar was. De archeologen die betrokken zijn bij de huidige vondst van het vrachtschip vermoeden dat de Marktveldgeul werd gegraven als noordelijke gracht van het Romeinse legerkamp. Het zou kunnen dat het schip dat nu werd gevonden bij een overstroming van deze geul is gezonken.
De precieze herkomst van het schip wordt nu door archeologen onderzocht. Zo willen ze bijvoorbeeld een jaarringenonderzoek doen, om te achterhalen wanneer de eiken zijn gekapt, zodat ze nauwkeuriger de leeftijd van het schip kunnen bepalen.
Bron: RijnlandRoute, NOS, Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek, Romeinen
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
