In de ruïnes van de oude stad Thmuis is een zogenaamde Nijlometer ontdekt, een Oud Egyptisch meetinstrument dat men gebruikte om de stand van de Nijl te berekenen in het overstroming seizoen. De Nijlometer stamt volgens archeologen uit de 3^e eeuw v.Chr. Door de stand van de Nijl te berekenen kregen de Egyptenaren een idee hoeveel vruchtbaar landbouwgrond er dat jaar zou ontstaan.

De vruchtbare Nijldelta

Het Egyptische kalenderjaar begon niet voor niets met het overstroming seizoen van de Nijl. Na een periode van droogte wachtte men elk jaar vol verwachting op de dag dat het water van de Nijl voor het eerst weer het land onder water zette. Na de overstromingen van de oevers bleef immers vruchtbare grond achter, waar de Egyptenaren hun gewassen op verbouwden. Het gevaar bestond wel dat de overstromingen zo extreem waren dat zelfs huizen dichtbij de oevers wegspoelden. Pas in 1970 werd de Aswam dam gebouwd, waarmee de overstromingen worden gecontroleerd.

Werking van de Nijlometer

De Nijlometer die in de ruïnes van Thmuis is gevonden, in de noordoostelijke regio van de Nijldelta, is een ronde put met een diameter van 2.4 meter. Met een trap naar beneden kwam men in het interieur. Het is niet zeker of de Oude Egyptenaren de put via een kanaal met de rivier hadden verbonden. Het zou kunnen dat het waterniveau zo gemeten werd. De andere manier was het aflezen van het grondwaterpeil. Als het peil begon te stijgen betekende dit minder droogte en/of meer regen, een indicatie voor het begin van het overstroming seizoen. De optimale hoogte van de waterstand was 3.04 meter. Bij een veel hogere waterstand rekenden de Egyptenaren op vernietigende overstromingen en bij veel lagere waterstand op hongersnood.

Belastingen

De farao’s gebruikten de waterstanden die in verschillende putten werden gemeten bovendien om de hoogte van de belastingen te bepalen. Een hoger waterniveau betekende een hogere landbouwopbrengst en daarmee meer inkomen. In dit geval vonden de farao’s dat de bevolking meer belastingen konden betalen.

God van de rivier

Aangezien de overstroming van de Nijldelta misschien wel de belangrijkste gebeurtenis van het Egyptische kalenderjaar was, is het niet verwonderlijk dat de Oude Egyptenaren er religieuze verklaringen aan gaven. Hapy, de god/godin (beide geslachtskenmerken) van de Nijl en daarmee bron van leven voor heel Egypte, zou volgens de Oude Egyptenaren de oorzaak van de overstromingen zijn.

Nijlometer in een tempel

Het lezen van de waterstand was dan ook een taak voor Egyptischepriesters. Archeologen denken dat de Nijlometer in de ruïnes van Thmuis in een tempelcomplex lag. Deze priesters verkondigden de start van het nieuwe kalenderjaar en namenoffers aan van boeren. Deze mensen hoopten dat door hun offers de God van de rivier naar hen zou luisteren en een gunstige mate van watervloed zou brengen.

bronnen:

archaeology.org, Nilometer discovered in ancient Egyptian city

news.nationalgeographic.com, ancient device for determining taxes discovered in Egypt

en.wikipedia.org, Nilometer

en.wikipedia.org, Hapi (Nile God)

afbeeldingen:

Kairo Nilometer BW 1, commons.wikimedia.org, Berthold Werner

Nile Delta, en.wikipedia.org, Jacques Descloitres, MODIS Rapid Response Team, NASA/GSFC

Hapi, shown as a pair of genies symbolically tying together upper and lower Egypt, en.wikipedia.org, Jeff Dahl