Thomas van Roijen
Een team van Poolse en Turkse onderzoekers heeft bewezen dat Romeinen tweeduizend jaar geleden honden fokten die veel weg hadden van de moderne Franse buldog. Na het analyseren van een in Turkije gevonden hondenschedel, bleek deze toe te behoren aan een kleine kortsnuitige hond. Met hun onderzoek hebben de wetenschappers een nieuwe Romeinse hondensoort ontdekt. Ook biedt de vondst inzicht in de diverse rollen van honden in het Romeinse Rijk en de millennialange evolutie van de trouwe viervoeters.

Beschadigde botten

In 2007 werden in de buurt van de West-Turkse stad Aydın zwaar beschadigde hondenbotten gevonden. De botten werden aangetroffen in de necropolisresten van de Romeinse stad Tralles, vlak naast de vermoedelijke eigenaar van het beestje. Aangezien de vondst niet volledig was en in een slechte staat verkeerde, werd er weinig aandacht aan besteed. Totdat onderzoekers van de universiteiten van Wrocław en Istanboel in 2021 de schedel beter inspecteerden. De schedel was ondanks de beschadigingen nog voldoende intact om metingen uit te voeren, waardoor het team in hun recentelijk gepubliceerde onderzoek kon concluderen dat het om een kortsnuitige hond ging.

De gegevens uit de metingen werden naast die van verschillende moderne hondenschedels gelegd en bleken uiteindelijk het meest overeen te komen met de schedel van de Franse buldog. Om er ook echt zeker van te zijn dat het niet ging om hondenbotten die recentelijker op de Romeinse necropolis terecht zijn gekomen, zijn ze in een Amerikaans lab met de koolstofdatering getest. Hieruit kon worden opgemaakt dat de resten zo’n tweeduizend jaar oud waren en waarschijnlijk met een reden naast de vermoedelijke eigenaar van de hond lagen.

Romeinse sarcofaag voor een hond

George E. Koronaios, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

De relatie tussen hond en mens gaat met zekerheid meer dan 14.000 jaar terug. In sommige onderzoeken wordt zelfs gesuggereerd dat hond en mens al meer dan 30.000 jaar met elkaar leven. In ieder geval mag er gezegd worden dat honden de eerste dieren zijn die door mensen zijn gedomesticeerd. Waarschijnlijk stammen de eerste honden af van wolven die eten zochten in en rond kampen van jagers-verzamelaars. In ruil voor eten en een veilige slaapplaats hielpen de tam-gemaakte wolven de mens tijdens het jagen en als waakhond. Honden zijn wat dat betreft uniek, aangezien de domesticatie van andere dieren zich pas voltrok toen mensen sedentair leefden.

Van Molossus tot Maltezer

Het hondenfokken op de schaal en diversiteit zoals we tegenwoordig kennen bestaat ‘nog’ maar zo’n tweehonderd jaar. Voor de Romeinen waren er geen standaarden voor hondenrassen, een hond werd in eerste instantie ingedeeld op zijn of haar functie. Zo was een hond een jachthond, herdershond of waakhond. Toch waren er ook zeker (uitgestorven) soorten te onderscheiden die erop wijzen dat de Romeinen kennis hadden van genetica.

De grootste hondensoort in het oude Rome was de Molossus. Deze deelt veel kenmerken met de moderne mastiff en is evenals de Turkse vondst kortsnuitig. Als jachthond was de Molossus zelfs te zien in het Colosseum, waar hij werd ingezet in jachtspelen op dier en mens. Ook werd hij gebruikt als waak- en lasthond. Sommige honden werden ook als huisdier gezien. Zo bezaten welgestelde Romeinen Maltezers (niet te verwarren met hun moderne naamgenoot). Dit kleine hondje paste in de plooi van een tuniek en kon overal mee naartoe genomen worden. Honden op handtasformaat gaan dus al ruim tweeduizend jaar mee.  

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

Voorheen werd gedacht dat de Molossus de enige kortsnuitige hond in het Romeinse Rijk was. De recentelijk gevonden schedel heeft daar verandering in gebracht. Afgezien van de korte snuiten zijn er vooral verschillen tussen de twee honden. Waar de Molossus een jacht- of waakhond was, was het Turkse exemplaar waarschijnlijk een huisdier. Volgens de wetenschappers wilde de vermoedelijke eigenaar naast wie de hondenresten werden gevonden namelijk samen met het beestje begraven worden. Hiermee is het volgens het onderzoek duidelijk dat het niet gaat om een werkhond maar een huisdier. Liefde voor honden is dus zeker geen moderne uitvinding.