Een van de gevonden hangers met een afbeelding van Moses.
Yoram Haimi
Hangers van Holocaustslachtoffers ontdekt in Sobibor
Afgelopen week maakte de Israel Antiquities Authority bekend dat tijdens archeologische opgravingen in de overblijfselen van het vernietigingskamp Sobibor in Polen, drie hangers werden gevonden. De hangers bevatten afbeeldingen van Mozes en waren waarschijnlijk eigendom van slachtoffers van de Holocaust, die in het kamp werden gedood.
Verhaal achter de vondst
Twee van de hangers werden gevonden op plekken waar slachtoffers werden gedwongen om zich uit te kleden, voordat bewakers ze naar de gaskamers dwongen. De archeologen ontdekten de derde hanger in de buurt van een massagraf in het kamp. Yoram Haimi, een van de leidende archeologen bij de opgravingen, omschrijft de vondst als “hartverscheurend”, vanwege de persoonlijke en menselijke aard van de objecten. Het is nog niet duidelijk aan wie de hangers precies toebehoorden of hoe ze in het bezit zijn gekomen van de slachtoffers. De inscripties zijn met de hand aangebracht en verschillen van elkaar. Volgens Haimi is het mogelijk dat ze zijn uitgedeeld door lokale synagogen, of wellicht op individuele aanvraag werden gemaakt. Onderzoek naar de productie van de hangers gaat dan ook door, en de archeologen roepen iedereen die mogelijk meer informatie heeft op om die te delen.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Joodse hangers
Hoewel Haimi aangeeft dat er weinig bekend is over de verhalen achter de hangers, is duidelijk dat de hangers afkomstig zijn van Joodse eigenaars. De afgebeelde persoon is Mozes, en hij heeft de Tien Geboden in zijn hand. Bovendien staat aan de andere zijde het Hebreeuwse gebed “Sjema Jisrael” uitgeschreven, wat los vertaald “Hoor Israël” betekend. Het Sjema gaat over het absolute geloof in God en wordt op belangrijke momenten in het Jodendom uitgesproken. Het wordt bovendien opgezegd door iemand in direct levensgevaar of aanwezigen bij een stervende. Eerder zijn er al soortgelijke hangers gevonden in Oost-Europa. Door de gevonden exemplaren met deze eerdere vondsten te vergelijken, konden de archeologen de afkomst van de drie hangers achterhalen. Deze zijn hoogstwaarschijnlijk elk uit een ander land afkomst: Oekraïne, Polen en Tsjecho-Slowakije.
Een van de hangers met de inscriptie van het "Sjema Jisrael"
Yoram Haimi, Israel Antiquities Authority
Sobibor
Sobibor was een vernietigingskamp in het oosten van Polen, waar vanaf 1942 vrijwel uitsluitend Joden om het leven werden gebracht. Er kwamen meer dan 170.000 Joden om in dit kamp, waaronder ruim 33.000 Nederlandse. In Sobibor vond één van de weinige opstanden in de Duitse vernietigingskampen plaats. In oktober 1943 kwamen de gevangenen in opstand, en ongeveer 300 van hen slaagden erin (tijdelijk) te ontsnappen. Van de gevluchte gevangenen, zouden echter slechts 50 hun vluchtpoging overleven. Als gevolg hiervan werd het kamp gesloten, en werd zoveel mogelijk bewijs van het bestaan vernietigd. De nazi’s plantten bovendien nog een bos op de overblijfselen. Hierdoor raakte Sobibor twee decennia lang grotendeels in de vergetelheid. Toen in 1965 een proces plaatsvond tegen voormalige SS’ers die in het kamp werkten, ontstond er meer belangstelling voor het kamp.
Sinds 2001 worden er verschillende archeologische projecten op het voormalige kampterrein uitgevoerd, waar archeologen uit zowel Polen als Israël bij zijn betrokken. Ook een Nederlandse archeoloog doet hier onderzoek, genaamd Ivar Shute. In een interview voor het tv-programma De Reünie vertelt hij over zijn bijdrage en de worsteling om op deze plek onderzoek te doen. De video is hier te bekijken.
Bron: Live Science, Israel Antiquities Authority, Ministry of Foreign Affairs
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
