De archeologen graven een van de blokken met inscripties op
Egyptisch ministerie van Toerisme en Oudheden
Egyptische tempel gewijd aan Griekse god Zeus ontdekt
Archeologen hebben in het noordoosten van Egypte, bij het stadje Tell el-Farma, overblijfselen gevonden van een tempel gewijd aan een bijzondere god genaamd Zeus-Kasios. In deze religieuze cultus werd een personificatie van de Griekse oppergod Zeus en Baal-Zephon vereerd, afkomstig van de berg Kasios. Het is een interessant bewijs van culturele uitwisseling in de oudheid.
De ontdekking
Archeologen stuitten op de resten van de tempel gewijd aan Zeus-Kasios nabij de archeologische vindplaats Tell el-Farma. Deze vindplaats in het noorden van het Egyptische schiereiland Sinaï staat ook wel bekend onder zijn oud-Egyptische naam Pelusium. Hier voeren archeologen al enkele jaren opgravingen uit in opdracht van het Egyptische ministerie van Toerisme en Oudheden. Pelusium werd in de oudheid gezien als het ‘fort van Egypte’, en was een belangrijke vesting tegen invallen vanuit het Midden-Oosten en later vanuit Perzië.
Kaart van het oude Egypte (ca. 3150-30 v.Chr.), met rechtsboven Pelusium
Jeff Dahlderivative work, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
De archeologen konden de locatie van de tempel achterhalen door de overblijfselen van twee pillaren van graniet van ongeveer twee meter hoog, die waarschijnlijk ooit als toegangspoort van de tempel dienden. Deze lagen aan de oppervlakte van het zand, en waren mogelijk omgevallen als gevolg van een zware aardbeving tijdens de oudheid. De archeologen gingen aan de slag met graven rond de pillaren, en ontdekten zo verschillende granieten blokken. Deze deden ooit dienst als traptreden om de tempel makkelijker te bereiken. Daarnaast stuitten ze op diverse stenen gegraveerd met Griekse tekens, die sterk lijken op een exemplaar dat hier al in het begin van de twintigste eeuw was ontdekt.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
De twee pillaren in de achtergrond
Egyptisch ministerie van Toerisme en Oudheden
Verering van Zeus-Kasios
Dit was namelijk niet de eerste keer dat archeologen opgravingen deden bij Pelusium. De Franse Egyptoloog Jean Clédat begon hier al in 1910 met opgravingen, die hij echter niet afmaakte. Hij groef hierbij wel een steen op, met inscripties die de naam ‘Zeus-Kasios’ vermeldden. Zeus-Kasios was een religieuze cultus, waarbij twee verschillende goden werden samengevoegd tot één god: de Griekse god Zeus en Baal-Zephon, afkomstig uit de havenstad Ugarit, in het westen van het huidige Syrië. Vlakbij Ugarit lag een berg genaamd Kasios (tegenwoordig Jebel al-Aqra genoemd), waar volgens de plaatselijke religie de god Baal zou resideren aan de top. Dit was ook de plek waar Zeus-Kasios voor het eerst werd vereerd, rond 332 v.Chr.
Hoe dit precies ontstond is niet helemaal duidelijk, maar mogelijk heeft het iets te maken met het feit dat de omgeving van Ugarit kort daarvoor was opgenomen in het rijk van Alexander de Grote (356-323 v.Chr.). Hij verspreidde met zijn veroveringen de Griekse cultuur naar zijn steeds grotere rijk, wat zou kunnen verklaren hoe deze Griekse god zijn weg naar Ugarit vond. Ook de overeenkomsten tussen beide goden speelden hierbij wellicht een rol. Zeus en Baal werden beiden in verband gebracht met gebergten, en ook hadden ze allebei macht over de hemel.
Zeus Kasios in Pelusium
De cultus van Zeus-Kasios verspreidde zich vanuit Ugarit ook naar Pelusium. Bronnen uit de derde eeuw v.Chr. beschrijven een tempel in Pelusium die niet langer dan honderd meter was, op een zanderige locatie. Ook de beroemde geschiedschrijver Herodotus (ca. 485-425 v.Chr.) benoemt de verering van Kasios in dit gebied. Het is onduidelijk of de tempel uit de beschrijving uit de derde eeuw v.Chr. en de huidige vondst dezelfde zijn. De verbinding van de oud-Griekse en Ugaritische goden tot één religieuze cultus is een mooi voorbeeld van religieus multiculturalisme in de oudheid, volgens historica Alexandra Diez de Oliveira.
Foto van de deels uitgegraven tempel
Egyptisch ministerie van Toerisme en Oudheden
Renovatie van de tempel
Enkele inscripties die zijn gevonden bij de opgravingen tonen aan dat de tempel in het verleden is gerenoveerd. Dit gebeurde waarschijnlijk onder de Romeinse keizer Hadrianus (76-138 n.Chr.), vooral bekend om de bouw van de Muur van Hadrianus. Maar niet alleen in het huidige Groot-Brittannië was hij verantwoordelijk voor imposante bouwprojecten. Keizer Hadrianus had een enorme fascinatie voor de oude Griekse beschaving, en renoveerde veel van hun oude bouwwerken, waaronder het Pantheon in Rome. Ook de tempel gewijd aan Zeus-Kasios is volgens de archeologen waarschijnlijk in opdracht van de Romeinse keizer gerenoveerd.
Verder onderzoek naar de tempel
Hisham Hussein, de leider van de opgravingen, zegt dat het onderzoeksteam op dit moment de ontdekte stenen aan het onderzoeken is. Hij wil bij zijn verdere onderzoek bovendien gebruikmaken van fotogrammetrie. Bij deze techniek kunnen kaarten worden gemaakt vanuit luchtfoto’s gemaakt met speciale meetcamera’s. Zo wil hij de onderliggende structuur en architectuur van de tempel blootleggen.
Bronnen: Smithsonian Magazine, Ministerie van Toerisme en Oudheden, the Jerusalem Post, Britannica
Alexandra Diez de Oliviera, ‘Zeus Kasio or the Interpretatio Graeca of Baal Saphon in Ptolemaic Egypt’, in: Rogério Sousa, Maria Do Céu Fialho, Mona Haggag, Nuno Simões Rodrigues, Alexandrea Ad Aegyptvm. The Legacy of Multiculturalism in Antiquity (2013). DOI: http://dx.doi.org/10.14195/978-989-26-0966-9_16.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
