De 47ste Reuvensdagen zijn van 16 en 17 november 2017 in Leiden. Een jaarlijks terugkerend archeologisch congres waar 600 archeologen uit alle geledingen en specialismen samenkomen. Dat Leiden de Reuvendagen organiseert is niet vreemd. Hier stond de wieg van de Nederlandse archeologie en nog steeds vormt de stad een belangrijk centrum voor opleiding, onderzoek en publiekscommunicatie voor de archeologie. Het congres is vernoemd naar Caspar Reuvens (Leiden, 1793-1835), de eerste hoogleraar archeologie ter wereld.

Door: Chrystel Brandenburgh – Erfgoed Leiden en Omstreken

Alvast een voorproefje

We lichten alvast een tipje van de sluier op van het gevarieerde programma. Het archeologisch werkveld is zeer breed en dat is ook weerspiegeld in de lezingen die op het programma staan. Zo zijn er sessies die geheel gewijd zijn aan publieksbereik, zijn er lezingen over resultaten van wetenschappelijk onderzoek en worden nieuwe methoden en technieken gepresenteerd.

Carenza Lewis

De openingslezing van het congres, door Carenza Lewis, sluit aan op het thema 'Nationale Archeologie'. Lewis, bekend van onder meer het archeologische TV-programma Time Team, heeft momenteel een aanstelling als Professor for the Public Understanding of Research aan de Universiteit van Lincoln. Haar lezing gaat dieper in op hoe archeologisch onderzoek betekenis krijgt voor een groot publiek. Lewis ziet namelijk een samenhang tussen enerzijds de wijze waarop niet-archeologen actief deel kunnen nemen aan archeologisch onderzoek en anderzijds het belang dat een brede publiek aan archeologische resultaten hecht. Ook in Nederland is er sprake van een (soms) overweldigend enthousiasme om deel te nemen aan archeologisch onderzoek. De opgravingen in Dalfsen zijn hiervan een mooi voorbeeld. Hier konden in de zomer van 2017 honderden amateur-archeologen gedurende een aantal weken meehelpen bij het archeologisch onderzoek. Dit zorgde niet alleen voor kennis bij en betrokkenheid van de deelnemers. Het project haalde keer op keer de nationale kranten en TV waardoor de impact van dit archeologische project – zelfs bij het uitblijven van spectaculaire vondsten – groot is.

Is er toekomst voor een nationale archeologie?

Gaststad Leiden wordt vertegenwoordigd door drie partijen: het Rijksmuseum van Oudheden, Erfgoed Leiden en Omstreken en de universiteit Leiden. Samen verzorgen zij op vrijdagochtend de plenaire 'gaststad-sessie' die geheel gewijd is aan het thema 'Nationale Archeologie'. Het archeologische speelveld in Nederland is de afgelopen twee decennia sterk veranderd. Zo is er een kleinere rol voor de rijksoverheid en een grotere voor gemeenten. De commerciële partijen die het onderzoek uitvoeren leveren een ander, deels versnipperd werkveld op. Daarbij doemt de vraag op of nationale archeologie tot het verleden behoort. Wat zijn vondsten of vindplaatsen van nationaal belang en hoe gaan we daar mee om? Welke positie heeft een nationaal museum? Hoezeer zijn opleidingen nog op Nederland gericht? Tijdens de sessie bespreken verschillende spelers uit het archeologische veld de veranderingen die ze hebben waargenomen en vooral waar zij kansen en verbeterpunten voor de toekomst zien.

Voorbeeld van verandering in de archeologie

Ook in Leiden is het archeologisch onderzoek veranderd. 'Het onderzoeksterrein van de archeologie heeft zich versterkt door nauw samen te werken met historische onderzoekers die archieven bevragen en bouwhistorici die panden onderzoeken', aldus Ariela Netiv, directeur van Erfgoed Leiden en Omstreken. 'De resultaten van dit lokale onderzoek komen niet alleen bij een lokaal, maar ook bij een nationaal en potentieel zelfs wereldwijd publiek terecht door slim gebruik te maken van digitale middelen en open data. De verbinding tussen archeologische, archivistische, bouwhistorische en audiovisuele bronnen zorgt dat in Leiden de archeologie in zijn historische context te zien en te begrijpen is. Zo kunnen ook niet-archeologen meer in ons verleden ontdekken.'

Van Tuinarcheologie tot Caribisch Nederland

Archeologisch onderzoek bestrijkt een breed scala aan onderwerpen, periodes en gebieden en op de Reuvensdagen staat daardoor ook dit jaar weer een keur aan interessante onderwerpen op het programma.

Een van deze onderwerpen is het (archeologisch) onderzoek naar tuinen uit de middeleeuwen en nieuwe tijd. Archeologen graven steeds vaker op in tuincomplexen maar het ontbreekt hen daarbij regelmatig aan een gerichte onderzoeksopdracht. Deze sessie poogt hier verandering in te brengen. Het brengt ons lezingen van tuinhistorici en archeologen die elk vanuit hun eigen praktijk inzicht geven in de methoden en onderzoeksopzet voor historische tuinen.

Aan de andere kant van het werkveld bevindt zich de archeologie van Caribisch Nederland. Op 10 oktober 2017 is het zeven jaar geleden dat de Caribische eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba (kortweg: de BES) bijzondere gemeenten van Nederland werden. Sinds 2010 vallen de eilanden onder Europees-Nederlandse regel- en wetgeving en dat betekent dat ook het Verdrag van Malta geïmplementeerd moest worden. In verschillende lezingen wordt aandacht besteed aan het onderzoek in deze regio, op uitdagingen en mogelijkheden, en op de toekomst.

Studenten aan het woord

De werkende archeoloog weet doorgaans zijn weg te vinden naar het jaarlijks terugkerende archeologiecongres. Dit geldt nog niet voor studerend Nederland. Door de grote betrokkenheid van de universiteit bij de Reuvensdagen van 2017 wordt het congres ook aantrekkelijk voor studenten met twee lezingenseries die volledig georganiseerd zijn door en voor studenten. Daarnaast is er een speeddate-bijeenkomst waarin professionals en studenten elkaar kunnen ontmoeten en kennis en ervaring kunnen uitwisselen.

Meer over de Reuvensdagen