De 500 jaar oude gemummificeerde overblijfselen van een jong meisje hebben na analyse aangetoond dat ze een aanzienlijke longontsteking had op het moment van overlijden. Het betreft de Inca mummie Juanita, ook wel bekend als ‘The Maiden’, die in 1995 werd ontdekt op de Ampato vulkaan in het Andesgebergte in het zuiden van Peru.

Antropoloog Johan Reinhard en zijn Peruaanse klimpartner Miguel Zárate vonden de bevroren overblijfselen van het circa vijftienjarige meisje ingepakt in enkele lagen textiel. Het meisje is vermoedelijk van de top van de Ampato geworpen als offer aan de Inca goden, ergens tussen 1450 en 1480. Er lagen veel grafgiften rond de vindplaats verspreid, zoals eten en beeldjes, die deze theorie ondersteunen.

Proteomics

De overblijfselen zijn meermaals onderworpen aan analyses, maar het meest recente onderzoek maakte gebruik van de nieuwe techniek ‘proteomics’. Deze techniek bestudeert de structuren en functies van eiwitten, waardoor de onderzoekers de respons van het immuunsysteem van het meisje in kaart konden brengen. Dit deden ze door monsters te nemen van twee verschillende mummies, waaronder het Inca meisje, waarna ze de eiwitten vergeleken met hedendaagse databases van het menselijk genoom.

Wat bleek: het eiwitprofiel van het meisje toonde overeenkomsten met die van hedendaagse patiënten die lijden aan een chronische ademhalingsinfectie. Ook vonden de onderzoekers sporen van Mycobacterium, een bacteriegeslacht dat in verband wordt gebracht met ziekten als tuberculose en ademhalingsinfecties. Bovendien toonden röntgenfoto’s van de longen van het meisje dat ze had geleden aan een longinfectie. De tweede mummie had dezelfde procedure ondergaan en toonde dezelfde resultaten, op sporen van een ademhalingsinfectie na.

Mysteries van de geschiedenis

Het ontdekken van ziektes in eeuwenoude overblijfselen door middel van DNA analyse is niet nieuw, maar verloopt vaak problematisch omdat de overblijfselen geïnfecteerd kunnen worden door stoffen uit de omgeving na het moment van overlijden. Bovendien kunnen die analyses alleen de pathogenen aantonen die op het moment van overlijden aanwezig waren, wat geen uitsluitsel geeft dat de persoon daadwerkelijk geïnfecteerd was.

Door middel van proteomics is dit laatste wel te bepalen, wat volgens teamleider Angelique Corthals nieuwe mogelijkheden biedt om de “grootste mysteries van de geschiedenis op te lossen, zoals de redenen achter de destructieve grieppandemie in 1918”. De oorzaak achter deze wereldwijde epidemie, die 20 tot 100 miljoen levens eiste, is tot nog toe niet definitief achterhaald. Ook levert proteomics meer inzicht in toekomstige ziektebedreigingen.

Het verslag van het onderzoek is op 25 juli gepubliceerd op de wetenschapssite PLoS ONE.