De tempel van Athribis
Marcus Müller
18.000 gegraveerde potscherven bieden inkijkje in dagelijks leven oude Egyptenaren
Egyptologen van de Universiteit van Tübingen hebben meer dan 18.000 gegraveerde scherven gevonden in de Oudegyptische stad Athribis, zo’n 200 kilometer ten noorden van Luxor. De inscripties op de scherven bieden onderzoekers meer informatie over de handel, het lesmateriaal en zelfs de straffen voor leerlingen van tweeduizend jaar geleden. Het gebeurt maar heel zelden dat er zo’n grote hoeveelheid in één keer wordt ontdekt, wat deze vondst extra bijzonder maakt.
Onderzoek in Athribis
De scherven werden gevonden door archeologen van de Universiteit van Tübingen, onder leiding van professor Christian Leitz. Zij werkten samen een team van het Egyptische Ministerie van Toerisme en Oudheden. De Egyptologen van de Universiteit van Tübingen werken al sinds 2003 in Athribis met als doel het blootleggen van een grote tempel die werd gebouwd door Ptolemaeus XII (de vader van de beroemde Cleopatra VII). Ptolemaeus liet deze tempel tweeduizend jaar geleden bouwen voor de leeuwengodin Repyt en haar partner Min-Re, die symbool stond voor vruchtbaarheid. Sinds 2018 voerden de wetenschappers ten westen van de tempel opgravingen uit, waarbij ze uiteindelijk in het puin op de scherven stuitten.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Ostraka
De gevonden scherven zijn overblijfselen van vazen en amforen die door de oude Egyptenaren werden gebruikt als schrijfmateriaal, ook wel ostraka genoemd. Papyrus was destijds namelijk te kostbaar voor alledaags gebruik. In plaats daarvan gebruikte men daarom een potscherf voor korte schrijfactiviteiten. Dit is ook terug te zien aan de ostraka die werden gevonden in Athribis. De inhoud varieert van lijsten met namen, tot beschrijvingen van voedsel en producten voor alledaags gebruik. Het gebruik van ostraka was niet alleen een Oudegyptisch fenomeen. Zo was ostracisme (of ‘schervengericht’) een belangrijke stemprocedure in het klassieke Athene, waarbij politieke leiders door middel van een stemming werden verbannen.
Naast de ostraka die zijn gegraveerd met tekst, deden de archeologen nog een andere bijzondere vondst: “picturale ostraka”, oftewel scherven met getekende afbeeldingen. Volgens Leitz is dit een speciale categorie. Op deze scherven zijn afbeeldingen van dieren, mensen, goden van nabije tempels en zelfs geometrische figuren te zien.
Picturale ostrakona die een baviaan en ibis voorstellen
Athribis-Project Tübingen
Lesmateriaal
Een groot aantal scherven is waarschijnlijk afkomstig van een plaatselijke school, aldus Leitz: “Er zijn lijsten met maanden, cijfers, rekenproblemen, grammatica-oefeningen en een 'vogelalfabet' - elke letter kreeg een vogel toegewezen wiens naam met die letter begon." Bovendien vonden de onderzoekers verrassend grote hoeveelheden scherven die steevast met dezelfde een of twee tekens werden gegraveerd. Extra opvallend was dat in deze gevallen vaak zowel de voor- als achterkant werden beschreven. Normaal gesproken werd namelijk alleen de bolle oppervlakte beschreven. Dit deed de wetenschappers vermoeden dat deze scherven werden gegraveerd door leerlingen als een vorm van straf. Een soort Oudegyptische variant op strafregels schrijven dus.
Honderden van dit soort scherven werden ontdekt, waarschijnlijk als straf gegraveerd door leerlingen
Athribis-Project Tübingen
Een internationaal team van onderzoekers uit met name Frankrijk en Duitsland analyseert de ostraka nu verder. Tot nu toe bieden de scherven een brede verscheidenheid aan inzichten in het dagelijkse leven van de Oudegyptische nederzetting van Athribis. De opgravingen gaan ondertussen door, waardoor er hopelijk nog meer bekend wordt over de mensen die tweeduizend jaar geleden in dit gebied leefden.
Bron: Athribis-Project Tübingen
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
