Na anderhalf jaar werk is de grootscheepse restauratie van de Romeinse sarcofaag van Simpelveld in het Leidse Rijksmuseum van Oudheden voltooid. Toen de 2,5 meter grote zandstenen kist in 1930 in Limburg werd gevonden, was een gedeelte in stukken gebroken. De oude restauraties en vulmiddelen en de inmiddels negentig jaar oude constructie onder de sarcofaag waren nodig aan vervanging toe. Daarom is de kist de afgelopen maanden weer helemaal uit elkaar gehaald, opnieuw in elkaar gezet en voorzien van een modern onderstel. Het eindresultaat is vanaf het Paasweekend (Goede Vrijdag, 15 april) in een nieuwe vitrine te bewonderen.

In het najaar van 2020 is begonnen met het restauratieproject en het onderzoek naar de sarcofaag van Simpelveld, live in de tentoonstellingszaal van het Rijksmuseum van Oudheden. Bezoekers konden meekijken en vragen stellen. Tijdens de lockdowns is achter gesloten deuren doorgewerkt en was het project online te volgen.

De restauratie van de 1500 kilo zware kist bleek een tijdrovende en zware klus. Allereerst zijn alle oude restauraties verwijderd. Tijdens een vorige restauratie was een cementlaag rondom de sarcofaag aangebracht, die zeer sterk hechtte aan de zachte poreuze zandsteen van de sarcofaag. Daarom moesten de restauratoren hierbij uiterst secuur te werk gaan. De afzonderlijke fragmenten zijn vervolgens schoongemaakt en ontdaan van oude mortelvullingen en verlijmingen. Daarna konden de restauratoren de losse delen van de sarcofaag van elkaar nemen. Na die ontmanteling is het grote, nog complete deel van de sarcofaag op een nieuw onderstel getakeld, waarna de losse stukken er weer aan zijn teruggezet. Dat was een minutieuze puzzel waarbij elk fragment zorgvuldig is gedocumenteerd en met wiggen moest worden ‘gesteld’. Vervolgens zijn de ontbrekende delen weer aangevuld, nu met minder harde vulmaterialen die het zandsteen niet aantasten en niet sterk aan het oppervlak hechten. Wanneer in de toekomst opnieuw een restauratie nodig is, kunnen deze aanvullingen eenvoudig en zonder schade verwijderd worden. 

De restauratie is uitgevoerd met steun van de Vereniging Rembrandt en de Turing Foundation, binnen het initiatief De kracht van onze Nederlandse collecties, en met dank aan enkele particuliere schenkingen. Partners in het onderzoeks- en restauratieproject zijn HIZKIA en BAMBAM Restauratie Steenhouwers.

De dame van Simpelveld

De sarcofaag van Simpelveld uit ca. 200 na Chr. is uniek vanwege het beeldhouwwerk aan de binnenkant. Op de wanden is de grafeigenaresse afgebeeld, te midden van haar bezittingen in de luxe kamer van haar villa. In de kist zijn crematieresten, sieraden en parfumflesjes aangetroffen. Er lagen waarschijnlijk nog meer grafgiften in, maar het gat in een van de kistwanden doet vermoeden dat grafrovers de kist in het verleden al deels hebben leeggehaald. Uit onderzoek naar het botmateriaal in 2016, bleek dat de dame van Simpelveld tussen 35 en 50 jaar oud was toen ze stierf, en een goed leven leidde, zonder zware arbeid.

Onderzoek en tentoonstelling Romeinse villa’s in Limburg

De restauratie van de sarcofaag van Simpelveld vormde de aanleiding van een groot onderzoeksproject naar de twintig Romeinse villaterreinen die het museum in de vorige eeuw in Limburg heeft opgegraven. Simpelveld bevindt zich in een regio met veel luxe Romeinse villa’s en bijbehorende rijke graven. Dit gebied strekt zich uit van Noordwest-Frankrijk, via Midden-België tot Keulen. In de Romeinse tijd werd hier veel geld verdiend met de graanhandel. Het onderzoek ‘Een Romeinse idylle. Villa’s in Limburg’ is in het voorjaar van 2022 van start gegaan. In de zomer van 2024 zijn de resultaten te zien in een tentoonstelling.

Meer informatie