Archeologie Magazine 4 van 2023

Abonnees krijgen het komende nummer van Archeologie Magazine omstreeks 18 augustus 2023 in de brievenbus! Dit nummer ook thuis ontvangen? Neem dan snel een abonnement!

JA GRAAG

IK GEEF ARCHEOLOGIE MAGAZINE CADEAU

Grotkerken, verborgen schatten van Zuid-Italië

Het grensgebied tussen de Zuid-Italiaanse regio’s Puglia en Basilicata kenmerkt zich door diepe ravijnen en grotten, waar woningen en honderden kerkjes uit de rots zijn gehouwen. Vooral de grotkerken zijn verborgen schatkamers van een turbulente geschiedenis. De unieke stad Matera is het decor van veel grotkerken. Het zijn er in totaal zo’n 150. Het Parco della Murgia Materana met zijn indrukwekkende ravijnen vlak bij Matera staat samen met de Sassi, de prehistorische grotwoningen die pas vanaf 1953 werden verlaten, en de grotkerken op de UNESCO Werelderfgoedlijst. De grotkerken, met hun prachtige muurschilderingen, geven een goed beeld van de aanwezigheid van Byzantijnse en benedictijnse monniken in het gebied.

Huis Doorn, markant monument en museum

Huis Doorn is een kasteel, ridderhofstad en landgoed op de Utrechtse Heuvelrug in Doorn, waarvan ook nog diverse sporen getuigen. Al in de Hoge Middeleeuwen stond hier een huis, dat eind 13e eeuw werd verbouwd tot waterburcht. In de eeuwen daarna werd het verwoest, herbouwd en was het residentie van de domproosten van Utrecht. Huis Doorn is echter vooral bekend door de Duitse ex-keizer Wilhelm II, die er van 1920 tot zijn dood in 1941 woonde. Inmiddels fungeert het sinds de Tweede Wereldoorlog, na het overlijden van Wilhelm II, als een museum, waarin je alles te weten kunt komen over de Eerste Wereldoorlog en het persoonlijke leven van de laatste Duitse keizer. Wilhelm was al vanaf zijn keizertijd gefascineerd door de oudheid en archeologie. Zo streek de keizer elk voorjaar met zijn hofhouding neer op Corfu en leidde hij er zelfs archeologische opgravingen. In Doorn was archeologie zijn grootste en meest productieve liefhebberij, hetgeen zich onder meer uitte in speciale bijeenkomsten en lezingen voor vrienden en geleerden alsmede in diverse geschriften.

Megalieten in Denemarken

Megalithische monumenten in Denemarken

Wat zijn wij trots op onze ruim vijftigtal hunebedden, grafmonumenten gebouwd met stenen die met de gletsjers van de laatste ijstijd tot in onze streken waren geduwd. In Denemarken hebben ze nog veel meer redenen om trots te zijn. Want dat land bezit meer dan 2000 geregistreerde megalithische monumenten uit de steentijd. Het grootste aantal van heel Noordwest-Europa. En ook uit de latere bronstijd zijn vele duizenden (graf)monumenten bewaard gebleven. Megalithische monumenten en bronstijd grafheuvels zijn zowel op het vasteland (Jutland) als op de verschillende eilanden van Denemarken te vinden. In Sønderjyland, een regio in het zuiden van Jutland, is de grootste en best gedocumenteerde concentratie prehistorische monumenten te zien. Het verslag van een reis langs die monumenten.

Sporen van de Koude Oorlog in Estland en Letland

De voormalige Sovjetrepublieken Estland en Letland presenteren hun militaire erfgoed nu als toeristische bestemming. Tegelijkertijd leidt de Russische inval in Oekraïne tot discussie over oorlogsmonumenten uit de Sovjettijd. Archeoloog Ruurd Kok maakte een tour langs Sovjeterfgoed. Herinneringen aan de Sovjetbezetting van Letland zijn in hoofdstad Riga nooit ver weg. Zo liep hij letterlijk om de hoek van zijn hotel al tegen een monumentje aan dat herinnert aan de barricaden die hier in januari 1991 door vreedzame betogers werden opgeworpen om belangrijke gebouwen in de binnenstad te beschermen tegen Sovjettroepen die het onafhankelijkheidsstreven met geweld de kop wilden indrukken. Verscholen in bossen in het noorden van Estland zag hij één van de circa 160 bases waar vanaf begin jaren zestig kernraketten stonden opgesteld, gericht op het Westen.

De opgraving in Tiel met een reconstructie van een grafheuvel.

Tiel.

Stonehenge in Tiel

Het was een van de grootste opgravingen van Nederland. Op het bedrijventerrein Medel-Oost net buiten Tiel werd tussen 2017 en 2020 22 hectare opgegraven. Oppervlaktevondsten, geologisch vooronderzoek en de vondst enige jaren daarvoor van belangrijke Romeinse restanten op een aanpalend, intussen bebouwd, terrein vormden de aanleiding. Op 21 juni jongstleden, de dag van de zonnewende, brachten de archeologen na vier jaar onderzoek de eerste spectaculaire resultaten van dit project naar buiten. ‘Dat dit zo lang heeft geduurd kwam niet alleen door de grote opgegraven oppervlakte en hoeveelheid vondsten, maar ook door de grote complexiteit van wat we hebben aangetroffen’, aldus Cristian van der Linde, de leider van het onderzoeksteam. Vier jaar heeft hij samen met collega’s uit de hele wereld eraan gewerkt. Hoe meer er bekend werd des te meer begon men te vermoeden dat men iets heel bijzonders onder handen had. ‘Pas enkele maanden geleden wisten we het zeker. Hier in Tiel lag een heus zonne-observatorium uit het begin van de bronstijd. Een monument dat diende om de verschillende astronomisch belangrijke data te kunnen vaststellen’.