Romeins Numidië (Algerije): het land van Augustinus

Hij was filosoof, mysticus, redenaar, bisschop, autobiograaf, politicoloog, essayist, theoloog en psycholoog, maar vóór alles bewoner van Romeins Numidië – kortom, Augustinus (354-430), een van de grote namen uit de Oudheid. Hij was bisschop van de Numidische havenstad Hippo Regius. Zijn oeuvre, waarin de autobiografische Belijdenissen en het politieke geschrift De stad van God het bekendst zijn, is doordrenkt van bijbelse beeldspraken die de hedendaagse lezer vreemd voorkomen. Het land dat hem dierbaar was, het noordoosten van het huidige Algerije, is een archeologische goudmijn. Jona Lendering voert ons langs de plaatsen die aan Augustinus herinneren.

Een kwart eeuw spoorzoeken

Het Nederlandse spoorwegnet en archeologie zijn in Nederland onlosmakelijk met elkaar verbonden. Al bij de aanleg van de allereerste Nederlandse spoorlijnen, halverwege de 19^e eeuw, werden bij toeval archeologische vondsten gedaan. Een kwart eeuw geleden werd ProRail verantwoordelijk voor de aanleg, het onderhoud, het beheer en de veiligheid van het Nederlandse spoorwegnet. Van begin af aan nam deze organisatie ook het voortouw bij het archeologisch onderzoek dat komt kijken bij de aanleg van het spoor. Daarmee werd archeologisch onderzoek voor het eerst standaard onderdeel van bouwactiviteiten langs het spoor en wordt erfgoed bij de ontwikkeling van het spoor beschermd.

Regensburg: ‘meest noordelijke stad van Italië’

Regensburg, een stad in het zuiden van Duitsland aan de Donau waar die rivier haar meest noordelijke punt bereikt, staat vanwege haar zeer gaaf bewaarde middeleeuwse centrum sinds 2006 op de Unesco werelderfgoedlijst. De binnenstad kwam ongeschonden door de Tweede Wereldoorlog en is daarmee een van de beter bewaarde middeleeuwse steden in Duitsland. Maar deze stad kent een veel langere geschiedenis. Ze is ontstaan uit het grote Romeinse castellum, Castra Regina, zetel van het Romeinse legioen Italia III. De Romeinse aanwezigheid heeft ruim 300 jaar geduurd en heeft ook in de moderne stad nog resten nagelaten.

Precolumbiaanse Amazone bewoond door miljoenen mensen

De meeste mensen denken dat het Amazonegebied nauwelijks bewoond was toen de Europeanen in de 16^e eeuw het gebied betraden. Maar archeologisch onderzoek bewijst dat het tegendeel waar is: de Amazone was ooit een bijenkorf van menselijke activiteit. Miljoenen mensen bewoonden het regenwoud en transformeerden het tot een eetbaar bos. De eerste menselijke bewoning in het Amazonegebied dateert van zo’n 13.000 á 11.000 jaar geleden. De prehistorische mens leefde toentertijd al in een tropisch regenwoud, met een gelijksoortig klimaat als vandaag de dag. De groeiende ontbossing biedt kansen voor de archeologie – tekenen van menselijke activiteit zijn nu beter zichtbaar via satellietbeelden. Steeds vaker vindt men cirkelvormige, rechthoekige en vierkante aardwerken in het landschap – bouwwerken bestaande uit opgeworpen of afgegraven aarde. Archeologen deden onderzoek naar deze aardwerken en troffen archeologische sites aan in de Braziliaanse staat Mato Grosso. Ze vonden nederzettingen variërend van kleine dorpen van 30 meter breed tot grotere nederzettingen van 19 hectare groot.

De Nederlandse Wal van Hadrianus

Deze zomer buigt de Unesco zich over de nominatie van delen van de Nederlandse Limes. Interessant is de overeenkomst met de Muur van Hadrianus op het Britse eiland, en de verbanden die in het Nederlandse deel steeds beter zichtbaar worden. Hoewel de situatie op het eerste oog tussen Groot-Brittannië en Nederland aanzienlijk lijkt te verschillen, was dat verschil naar Romeinse maatstaven kleiner. De Muur van Hadrianus vormde over 117 kilometer lengte de grens op het smalste punt van het Britse schiereiland. Overeenkomst met de Nederlandse situatie is dat de Romeinen het gebied tussen Rijn en Maas-Waal eveneens ervaarden als een groot eiland, door hen het Bataafse eiland genoemd.

Abonnees ontvangen dit nummer omstreeks 16 april.

Dit nummer niet missen, maar nog geen abonnee? Neem vóór donderdag 8 april 16:00 u. een abonnement, dan krijg je dit nummer thuis!

JA GRAAG

GEEF ARCHEOLOGIE MAGAZINE CADEAU

Dit nummer ligt dinsdag 20 april in boekhandel en kiosk.