Een deel van de schatvondst van Hezingen-Springendal.
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Offers aan de goden? Vroegmiddeleeuwse schatvondst van Hezingen-Springendal
Vroegmiddeleeuwse munten worden met enige regelmaat gevonden in Nederland. Vaak gaat het om een enkel exemplaar. In het verleden zijn enkele schatvondsten gedaan, waarvan de context veelal onduidelijk is. Onlangs werd bij Portable Antiquities of the Netherlands (PAN) een vondst van een forse hoeveelheid gouden en zilveren munten en sieraden uit de Vroege Middeleeuwen gemeld.
Tekst: Jos Bazelmans, Archeologisch Erfgoed RCE en Jan-Willem de Kort, archeoloog RCE
De vinders waren in staat geweest de vondsten met hun GPS nauwkeurig in te meten. De vondsten werden op twee verschillende, niet ver uiteen gelegen plekken gevonden. Het was mogelijk ter plekke archeologisch onderzoek uit te voeren en de oorspronkelijke context van de munten en sieraden te onderzoeken. Vermoedelijk betreft het een cultusplaats.
Vondstspreiding
De opgraving vond plaats op de beide vondstplekken en omvatte ongeveer een halve hectare. Er werden in aanvulling op de eerdere vondsten nog een fors aantal munten en sieraden gevonden en verschillende stukjes zilverblik. De schatvondst van Springendal omvat bij de afronding van het onderzoek in totaal 52 complete munten en 42 fragmenten van munten, 14 (delen van) sieraden, waaronder gouden hangers en oorbellen, een deel van een gouden zwaardgreep en 95 fragmenten van zilveren vaatwerk. In de buurt van de grootste concentratie werd in de schaarse grondsporen een duidelijke oost-west georiënteerde rij van zeventien palen herkend. In een van de wat forsere palen werden zes gouden tremisses aangetroffen.
Dit artikel verscheen eerder in Archeologie Magazine #1 2022. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Uit de vondstspreiding blijkt dat de meeste vondsten, ook die van de vrijwilligers, afkomstig zijn uit de bouwvoor direct boven de sporen van de palenrij. De palenrij is dus waarschijnlijk gelijktijdig met de vondsten. Opmerkelijk is ook dat de verschillende typen munten, die ook in datering verschillen, en de overige vondsten ruimtelijk gescheiden van elkaar liggen. Het is daarom waarschijnlijk dat de vondsten op verschillende momenten zijn achtergelaten. Het betreft dus geen muntschat die verstopt werd om redenen van veiligheid, de meest gangbare interpretatie van grote hoeveelheden vondstmunten. In de buurt van de tweede en kleinere concentratie werden geen nieuwe vondsten of sporen aangetroffen.
Pre-christelijke cultusplaats
De vindplaats ligt op het hoogste punt in de verre omgeving, met een weids uitzicht naar alle kanten en op de kruising van twee belangrijke routes die gereconstrueerd kan worden op basis van oude kaarten en van de ligging van grafheuvels en vroegmiddeleeuwse nederzettingen. De samenstelling van de vondsten en de aangetroffen sporen geven aanleiding om de vindplaats te interpreteren als een pre-christelijke cultusplaats uit de Vroege Middeleeuwen. Dit type vindplaats uit deze periode wordt maar zelden aangetroffen in Nederland.
De vondst van een van de tremisses.
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
De vinders werkten met toestemming van de eigenaar (Staatsbosbeheer) en hebben hun vondsten op voorbeeldige wijze verzameld én gemeld. Tijdens het onderzoek hebben ze de metaaldetectie, een vak apart, voor hun rekening genomen. Inmiddels is het gravend onderzoek helemaal afgerond en is vastgesteld dat zich op deze plek niets meer in de grond bevindt. De vondsten zijn aangekocht door het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden en zijn nu te bewonderen in het Rijksmuseum Twenthe in Enschede. Op de plek zelf herinnert een informatiebord de wandelaars aan wat zich hier eens heeft afgespeeld. In 2023 verschijnt in een reeks van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een uitgebreid onderzoeksverslag.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), onderdeel van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, voert onder rechtstreekse verantwoordelijkheid van de minister wet- en regelgeving en erfgoedbeleid uit. Ook ontwikkelt de dienst praktisch toepasbare kennis en geeft advies over (archeologische) rijksmonumenten, landschap en roerend erfgoed. In Archeologie Magazine verzorgt de RCE een pagina met nieuws en achtergrondinformatie.
Dit artikel verscheen eerder in Archeologie Magazine #1 2022. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
