In de Spaanse regio Gomaz in Soria hebben onderzoekers van de universiteit van Oviedo en Leon twee middeleeuwse schedels gevonden. De schedels bevatten beide een gat aan de achterzijde. Deze wonden zijn vermoedelijk het resultaat van schedelboringen, die  werden uitgevoerd door artsen tegen medische aandoeningen.

Trepanatie, het uitvoeren van een schedelboring, bestaat al sinds het neolithicum, ongeveer 10.000 jaar geleden. Er zijn zelfs wetenschappers die suggereren dat het al 12.000 jaar bestaat. In de bronstijd was deze operatie zelfs vrij gebruikelijk, met name in het mediterrane gebied. Er is zijn echter weinig gevallen bekend van een soortgelijk gebruik in de middeleeuwen. In dat kader is de vondst van de twee Spaanse schedels, die stammen uit de  13e en de 14e eeuw, opmerkelijk te noemen.

De twee schedels

De twee aangetroffen schedels zijn van een man van 50 tot 55 jaar en een vrouw van 45 tot 50 jaar geweest. Een expert laat weten dat een trepanatie bij een vrouw zelden werd uitgevoerd. Maar ongeveer tien procent van de in Spanje aangetroffen getrepaneerde schedels zijn afkomstig van een vrouw.

Bij de mannenschedel is het niet bekend of de schedelboring gebeurde toen hij nog leefde of na zijn dood. Er zijn echter geen sporen van genezing aangetroffen. Als hij dus nog leefde ten tijde van de operatie, heeft hij de ingreep in ieder geval niet overleefd. Bij de vrouw heeft de ingreep plaatsgevonden toen zij nog leefde en zij heeft ‘relatief lang’ geleefd na de ingreep, aangezien het littekenweefsel vergevorderd was.

Waarom trepanatie

Wetenschappers hebben verschillende meningen over de reden achter trepanatie. Er wordt gedacht dat het een magische/religieuze reden heeft, bijvoorbeeld om een demon uit een lichaam te verdrijven. Of een inwijding tot volwassenheid of om iemand een soldaat te maken. Ook kan het medische redenen hebben gekend, bijvoorbeeld om een tumor te behandelen, tegen epilepsie, migraine, verlies van bewustzijn, gedragsveranderingen of voor het behandelen van schedeltrauma’s.

Overigens komt het meest opvallende geval van trepanatie eveneens uit Spanje. In 1217 onderging Hendrik I (1204-1217), de koning van Castillië, een trepanatie terwijl hij nog leefde. Zijn artsen voerden deze operatie om een hersenbloeding te stoppen die was veroorzaakt door een onbedoelde slag op het hoofd. De ingreep mocht echter niet baten en het ongeluk had zijn dood als gevolg.

Bron: Past Horizons