Illustratie van hoe de vouwelijke jaagster uit het graf er vermoedelijk uit heeft gezien.
Matthew Verdolivo / UC Davis IET Academic Technology Services
Graf vrouwelijke jaagster werpt nieuw licht op rolverdeling man-vrouw
Archeologen hebben in het zuiden van Peru een 9.000 jaar oud graf gevonden, met daarin de resten van een vrouwenskelet, evenals een complete jachtuitrusting. Deze vondst stelt de ‘traditionele’ rolverdeling tussen prehistorische mannen en vrouwen ter discussie. In het algemeen gingen onderzoekers er namelijk vanuit dat de man jaagde en de vrouw de kinderen verzorgde. Nader onderzoek laat echter zien dat dit misschien toch niet zo simpel lag.
In 2018 vonden onderzoekers van de University of California-Davis dit graf in de Peruaanse heuvel Wilamaya Patjxa, op bijna 4.000 meter hoogte. Hierin troffen ze een schedel en diverse andere botfragmenten aan, waaronder enkele tanden. Dat het hier gaat om de overblijfselen van een vrouw, bleek uit analyse van het tandglazuur. Dit glazuur bevat namelijk eiwitten die voor mannen en vrouwen verschillend zijn. Onderzoekers schatten dat hier gaat om de overblijfselen van een jonge vrouw, van tussen de 17 en 19 jaar. Een isotopenonderzoek van de botten toonde verder aan dat haar dieet veel vlees bevatte en dat ze haar hele leven in de hooglanden van de Andes heeft doorgebracht.
Begraven met jachtuitrusting
Naast de menselijke resten, stuitten de onderzoekers ook op een complete jachtuitrusting. Het ging hier om twintig stenen gereedschappen, die waarschijnlijk in een leren zak bij elkaar waren gelegd. Deze jachtuitrusting bevatten onder andere 4 pijl- of speerpunten, een mes en diverse gereedschappen om vlees uit te benen. Daarbovenop lagen er nog twee losse pijlpunten en enkele andere stenen gereedschappen in het graf. Dit alle lijkt erop te wijzen dat het hier om het graf van een vrouwelijke jaagster gaat.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!
Nieuw licht op rolverdeling man-vrouw
Hiermee zou deze vondst nieuw licht werpen de traditionele opvattingen over de prehistorische rolverdeling tussen man en vrouw. De afgelopen decennia gingen wetenschappers er immers van uit dat de man op (groot) wild jaagde, terwijl de vrouw noten en vruchten verzamelde. Dit graf lijkt er echter op te wijzen dat vrouwen in Zuid-Amerika zich ook met de jacht bezighielden.
Vrouwelijke jagers: uitzondering of regel?
Nu is één graf echter wat weinig bewijs om deze conclusie te trekken? Deze jaagster kan immers ook de uitzondering op de regel zijn geweest. Daarom onderzocht een team van wetenschappers onder leiding van antropoloog Randy Haas de afgelopen twee jaar hoe uniek deze vondst was. Hiervoor keken ze naar 429 individuen in 107 graven, die elk tussen de 13.000 en 8.000 jaar oud waren. Van deze individuen, waren er 29 die met jachtspullen waren begraven én van wie het geslacht kon worden vastgesteld. De uitkomst? Van deze 27 individuen waren er 11 vrouw en 16 man. Dit zou betekenen dat vrouwelijke jagers in prehistorisch Amerika geen uitzondering, maar een algemeen verschijnsel waren. Dit concludeert Haas dan ook in zijn studie, die hij eerder deze week publiceerde.
Niet onomstreden
De conclusies van Haas zijn echter niet onomstreden. Zo wijst antropoloog Robert Kelly er in The New York Times op dat twee van de vrouwelijke individuen bij wie bij jachtspullen waren aangetroffen nog kinderen waren. Het is erg onwaarschijnlijk dat ze op zo’n jonge leeftijd al uit jagen gingen. Bovendien vindt hij dat bij deze steekproef te weinig graven zijn onderzocht om zulke verregaande conclusies te trekken. Daarom is het waarschijnlijk nog te vroeg om ons beeld over de prehistorische taakverdeling helemaal om te gooien. Toch laat deze vondst wel degelijk zien dat de rolverdeling tussen man en vrouw toen wellicht minder vastomlijnd was dan lange tijd werd aangenomen.
Bronnen: University of California-Davis, NRC, The New York Times
Jaagde de man alleen?
Volgens het clichébeeld van de prehistorie jaagt de man op groot wild en blijft de vrouw thuis achter om voor de kinderen te zorgen en in de buurt voedsel te verzamelen. Dit beeld stamt uit de 19de-eeuw, de bakermat van de moderne archeologie maar ook een tijd waarin de ingesleten Bijbelse rolpatronen werden geprojecteerd op de prehistorie.
Vanaf 1970 veranderde de archeologie en blijkt de realiteit van de prehistorische mens aanzienlijk veelzijdiger. Recente ontdekking wijzen erop dat vrouwen machtige posities konden bekleden als stamhoofd, profetes of genezeres. Archeoloog Alexander van de Bunt bespreekt de laatste stand van zaken in het komende nummer van Geschiedenis Magazine en waarschuwt: “Verrassende ontdekkingen moeten niet tot nieuwe generaliserende clichés leiden.”
