Thomas van Roijen
Heb jij thuis een huisdier waar je om geeft? Niets nieuws. Recent onderzoek wijst uit dat Noormannen een diepe emotionele band hadden met hun dierlijke metgezellen. Op hun tochten naar de Britse Eilanden namen de Noormannen paarden, honden en andere dieren met zich mee, zelfs tot in het graf. In de buurt van de Engelse stad Derby werd eerder dit jaar nog een negende-eeuws Vikinggraf gevonden waar naast menselijke resten ook resten van een paard en hond in werden aangetroffen. Opmerkelijk is dat de dieren in het graf de Noordzee hadden overgestoken, samen met hun baasjes.

Van Scandinavië naar Engeland

De archeologen zijn achter de zeereis van de dieren gekomen door strontiumanalyse uit te voeren op de botresten. Strontium is een element dat zich in de grond bevindt en vrijkomt wanneer stenen breken. Het kan dan o.a. in plantenwortels en drinkwater terechtkomen die via consumptie op hun beurt terechtkomen in mens en dier. Strontium eindigt in botten, tanden en haar en kan onderzoekers in grote lijnen vertellen waar iemand in zijn leven geweest is. Het strontiumgehalte verschilt namelijk per bodemsoort, waardoor elk gebied een unieke strontiumwaarde kent. Door het strontium in de botten te analyseren, konden de archeologen achterhalen dat de dieren in het graf uit Scandinavië kwamen.

Vikingen en hun paarden

De vondst bij Derby is niet het enige Vikinggraf waarin dieren naast mensen werden begraven. Historici Keith Ruiter en Harriet Evans Tang kijken in hun recentelijk gepubliceerde onderzoek naar de relatie tussen Vikingen en hun paarden. In hun onderzoek, waarbij ze o.a. naar paardenresten in menselijke graven kijken, komt naar voren dat paarden een belangrijke betekenis hadden voor Vikingen. Niet alleen werden paarden gezien als onmisbare partners voor de landbouw en als onderdeel van de familie, ze hadden ook een mythologische betekenis. Volgens de Oudnoorse mythologie konden paarden namelijk reizen tussen onze wereld en het dodenrijk. Er zat dus ook een symbolische betekenis achter het feit dat paarden samen met mensen werden begraven.

Geïllustreerde reconstructie van een graf van een vrouw en een paard

Illustratie: Leszek Gardeła.

Menselijke graven met bijgelegde paarden kwamen dan ook wijdverbreid voor in het Scandinavië van de Vikingperiode. In het Deense Trekroner-Grydehøj werd bijvoorbeeld een graf gevonden waarin een tovenares en een paard naast elkaar waren begraven. Ook in het Noorse Løve werd eenzelfde graf gevonden van een vermoedelijke priesteres en een paard (zie de foto bovenaan). Niet alleen op de resten van de vrouw werden voorwerpen aangetroffen met een rituele functie: op het stoffelijk overschot van het paard werd een zogenaamde ‘rangle’ gevonden. Dit was een soort ijzeren rituele rammelaar van ringen die aan een rijtuig of wagen kon worden bevestigd. Volgens Ruiter en Evans Tang wijzen dit soort vondsten op de belangrijke functie van paarden bij begrafenisrites.

Een 'rangle' uit de grafheuvel bij de Osebergboerderij

Foto: Peulle, CC BY-SA 4.0, via Wikimediacommons.

Met hun onderzoek willen Ruiter en Evans Tang licht werpen op de manier waarop er naar dieren werd gekeken in het verleden. Ook hopen ze inzicht te krijgen in de complexe en veranderlijke relaties tussen mens en dier door de eeuwen heen. Bovendien biedt het onderzoek volgens de twee historici een nuttig perspectief voor de huidige en toekomstige verhoudingen tussen mens en dier. 

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!