Er liggen voor de kust van Nederland honderden scheepswrakken uit verschillende periodes. Het gebeurt niet regelmatig dat er een uiterst zeldzame garderobe uit de Gouden Eeuw gevonden wordt, die tegelijkertijd ook vrij goed bewaard is gebleven. Bij een wrak voor de kust van Texel deden duikers namelijk deze bijzondere vondst. De ontdekking werd gisteren (14 april) op het eiland gepresenteerd.

Archeologische topvondst

Volgens hoogleraar Maarten van Bommel van de Universiteit van Amsterdam is de vondst zeer bijzonder: “Zelden, misschien wel nooit, is er zo’n grote vondst gedaan in een maritieme context.” De vondst bij een scheepswrak uit de 17^e eeuw in de Waddenzee nabij Texel bestaat onder andere uit een uiterst exclusieve japon die verrassend genoeg goed bewaard is gebleven. De japon maakt deel uit van een grote garderobe en is door zijn rijke bewerking ‘hoog adellijk, mogelijk zelfs koninklijk’. Naast de japon zijn er een mantel, kousen en lijfjes van zijde en satijn gemaakt met grote hoeveelheden goud- en zilverdraad gevonden. Ook zijn er boekomslagen gevonden met in goudopdruk het wapen van de Engelse Koninklijke familie Stuart.

Internationaal belang

Experts van het Rijksmuseum, de Universiteit van Amsterdam en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed beschouwen het gevonden textiel als één van de allerbelangrijkste kledingvondsten in Europa. Deze vondst in combinatie met de andere gevonden objecten is misschien wel de belangrijkste en meest aansprekende archeologische vondsten in Nederland ooit. Doordat alles in het schip bij elkaar is gebleven, als een soort tijdscapsule, kan deze ontdekking experts veel inzicht geven over het leven en werken aan boord. Bovendien kan het wat vertellen over de handelsrelaties in die tijd en wat de politieke situatie was. “De totale context van de vondst is echt exceptioneel”, aldus Van Bommel.

De japon

Pronkstuk

Het pronkstuk van de vondst is de gevonden japon. Het is van handgeweven zijde en werd aan het begin van de 17^e eeuw gemaakt. De stof is geweven in damast, waardoor er een bloemmotief ontstaat. Toch is het niet duidelijk welke kleur de stof van het kledingstuk oorspronkelijk had. Volgens onderzoekers was het hoogstwaarschijnlijk een effen japon. Experts hebben door het ruime gebruik van zijde en het model van de japon geconcludeerd dat dit het eigendom was van een vrouw uit hogere kringen. Mogelijkerwijs was dit kledingstuk voor dagelijks gebruik, want er is geen goud- of zilverdraad aangetroffen in de japon. Sommige van de aangetroffen beschadigingen lijken er op te wijzen dat de japon daadwerkelijk gedragen is. De eerste indruk is dat de eigenaresse van de japon een vrij fors postuur had.

Overeenkomsten model

Het model van de gevonden japon vertoont overeenkomsten met de kleding die op schilderijen uit de vroege 17^e eeuw zijn afgebeeld. De rode japon die op een schilderij van William Larkin wordt gedragen door gravin Catherine Howard en de witte japon op het schilderij ‘Portret of a lady in a white dress’ lijken qua model erg op de gevonden japon. Het schouderaccenten met  de openvallende buitenste mouwen zijn op beide schilderijen goed te zien. Ook de ruche rand ter hoogte van de heupen is hier afgebeeld. Bij de gevonden japon was deze rand gerimpeld, net als bij de japon van Catherine op het schilderij van William Larkin. Bij dit model is ook de openvallende rok goed te zien. “Je moet dan toch denken aan hogel adel, zeker als je naar de schilderijen uit die tijd kijkt”, zei Emmy de Groot, docent Conservering en Restauratie Textiel aan de Universiteit van Amsterdam.

Staat van de japon

De japon is verrassend genoeg nog in goede staat en compleet, ondanks dat het bijna 400 jaar onder water heeft gelegen. Het aantreffen van kleding uit de 17^e eeuw is uiterst zeldzaam, want er is maar weinig bewaard gebleven. Bovendien is het materiaal kostbaar en vermaakte men het kledingstuk vaak als het niet meer gedragen werd. Zoals eerder is gebleken bestaat deze vondst uit meerdere onderdelen die waarschijnlijk uit één garderobe afkomstig zijn. Een dergelijk compleet beeld hebben onderzoekers niet eerder verkregen. De stof zit vol met kreukels en vouwen, doordat het eeuwenlang in een kist op de zeebodem heeft gelegen. Daardoor is het nu moeilijk om het model helemaal goed in beeld te krijgen.

Scheepswrakken

Bij de kust van Texel liggen honderden scheepswrakken uit de Gouden Eeuw. De meeste schepen zijn vergaan doordat zij wachtten op lading of goede zeilwind, terwijl er storm en noodweer uitbrak. Onder het zand bleven de wrakken en hun inhoud goed bewaard. Vermoedelijk was dit een middelgroot tot groot en goed bewapend handelsschip. Doordat het schip snel in de bodem is ingegraven door sediment, zijn de restanten ervan nog zeer goed bewaard gebleven. Onderzoekers denken dat het hier om een driemaster handelsschip gaat uit de Gouden Eeuw. In die tijd diende Amsterdam als stapelplaats en vanwege de verscheidenheid en herkomst van de lading is het mogelijk dat het schip dan ook uit deze stad vertrokken was. Het was al geruime tijd bekend bij onderzoekers dat het schip op de zeebodem lag. De vondst werd geheim gehouden voor het publiek om restauratoren de kans te geven de spullen eerst te conserveren en gedetailleerd te onderzoeken.

In het komende nummer van Archeologie Magazine ontdekt u alles over deze unieke archeologische vondst: De IJselkogge. Het lentenummer van Archeologie Magazine niet missen? Neem vóór maandag 25 april 16:00 uur een abonnement, profiteer van de speciale aanbieding! 1 jaar voor slechts € 19,95!

Bron & afbeeldingen:

www.kaapskil.nl