Petra, de Ad Deir
Pixabay
Petra: eeuwenoude woestijnstad uitgehakt in de bergen
‘Een stad zo rood als een roos, half zo oud als de tijd’. Zo omschreef de negentiende-eeuwse geleerde John William Burgon de stad Petra. Hij doelde hiermee op de ruïnes van de hoofdstad van een eeuwenoud Arabisch koninkrijk in het zuidwesten van het huidige Jordanië. De Griekse benaming ‘Petra’ betekent letterlijk rots, een goede omschrijving van de stad die dateert uit de 4e eeuw v.Chr. en werd uitgehakt uit de bergen. Het is dan ook niet gek dat de stad terug te vinden is op de UNESCO-Werelderfgoedlijst.
De stichting van Petra
Petra werd gesticht door de Nabateeërs, een van oorsprong Arabisch nomadenvolk dat afkomstig was uit het huidige zuidwesten van Jordanië. Het werd de hoofdstad van het Nabateaanse koninkrijk (ca. 3e eeuw v.Chr. tot 1e eeuw n.Chr.). Deze stammen vestigden zich in de 4e eeuw v.Chr. in deze regio; dit is bekend vanwege de vele inscripties die het volk heeft achtergelaten, alsook door beschrijvingen van andere volken. De stad werd oorspronkelijk gesticht als een handelspost, maar groeide al snel uit tot een van de belangrijkste handelsknooppunten in het Midden-Oosten. Petra duikt voor het eerst op in de geschreven bronnen bij een beschrijving van een aanval door de Grieken uit 312 v.Chr. De Nabateeërs vochten succesvol terug, waarbij ze de bergachtige omgeving van Petra in hun voordeel gebruikten. Petra was namelijk alleen via smalle kloven te bereiken, wat enorm in het voordeel van verdedigers werkte. Op haar hoogtepunt in de 1e eeuw n.Chr. zou de stad maar liefst 30.000 inwoners hebben gehad, een gigantisch aantal voor deze periode.
Architectuur van Petra
De meeste bouwwerken van Petra werden in de 1e eeuw v.Chr. uit de grond gestampt. De Nabateeërs hadden vanwege hun nomadische afkomst weinig ervaring met het bouwen van stenen structuren, en hadden dan ook geen traditie waarop ze konden voortbouwen. Daarom keken ze voor inspiratie naar verschillende andere culturen, en in de bouwwerken van Petra zijn dan ook invloeden van Griekse, Egyptische, Mesopotamische en Indische bouwstijlen terug te vinden. Bijzonder zijn vooral de in rotsen uitgehakte graftombes, waarvan de tombe van Al Khazneh de bekendste is. Het was mogelijk om grotten ‘uit te hollen’ omdat de stenen kliffen hier relatief ‘zacht’ waren. Deze grotten werden vermoedelijk in felle kleuren geschilderd. Een ander bekend bouwwerk is de Ad Deir, dat in de 1e eeuw n.Chr. is gebouwd en duidelijk geïnspireerd is door Griekse architectuur. Hoewel de naam letterlijk ‘klooster’ betekent, vermoeden archeologen dat het bouwwerk eerder heeft gediend als mausoleum van een Nabateaanse heerser.
De tombe van Al Khazneh
Unsplash
De Nabateeërs
De Nabateeërs creëerden een eigen schrift, wat uiteindelijk de basis zou vormen van het geschreven Arabisch. Toch weten we relatief weinig van dit volk en hun dagelijks leven. De inscripties die de Nabateeërs achterlieten betreffen namelijk vaak enkel de namen van mensen en plaatsen. Door hun omgang met de Grieken en Romeinen, zijn er echter toch een aantal feiten over hun geschiedenis bekend. Zo zouden de Nabateeërs handelskaravanen plunderen, en vanaf de 2e eeuw v.Chr. bouwden ze een welvarend handelsrijk op met bijzondere architectuur, waar Petra deel van uitmaakte.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Het Nabateese koninkrijk op haar hoogtepunt
SVG map by Ali Zifan, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons.
Irrigatiesysteem
Hoewel het huidige uiterlijk van Petra het niet doet vermoeden, gaan archeologen ervan uit dat de oude stad niet alleen uit steen, maar ook uit weelderige tuinen en fonteinen bestond. Hiervoor maakten de Nabateeërs gebruik van een innovatief irrigatiesysteem, waarmee ze ervoor zorgden dat de door woestijn en bergachtig terrein omgeven regio toch bewoonbaar werd. Regen die in de winter viel werd opgevangen in kanalen, die waren uitgehakt in het gesteente. Het water werd vervolgens opgeslagen in grote reservoirs, zodat het in de droge zomers kon worden gebruikt. Zo werden waterbronnen in de stad gecreëerd die zowel de tuinen van water voorzagen, als voor huishoudelijk gebruik dienden.
Onder invloed van de Romeinen
In 106 v.Chr. werd het Nabateese Koninkrijk onderdeel van het Romeinse Rijk, ogenschijnlijk zonder dat daar een groot conflict voor nodig was. Onderzoekers denken dat de dood van de laatste Nabateaanse koning heeft geleid tot de annexatie. De inheemse dynastie die over de regio had geheerst kwam ten einde, maar de stad kon nog steeds profiteren van haar vele handelsroutes. Dit zorgde ervoor dat de stad ook onder de Romeinen floreerde, en Petra werd de hoofdstad van de Romeinse provincie Arabia Petraea. Er werd bovendien een Romeinse weg aangelegd.
Ingang van Petra vanuit de Romeinse weg
David Bjorgen, CC BY-SA 3.0 <http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/>, via Wikimedia Commons
Ondergang
In de 3e eeuw n.Chr. begon het belang van Petra als handelscentrum af te nemen. De Romeinen besloten om hun handelsroutes te verplaatsen naar zee. In dezelfde periode begon de stad Palmyra (in het huidige Syrië) bovendien de binnenlandse handel over te nemen, waardoor Petra min of meer op een zijspoor kwam te staan.
Naast de afnemende rijkdom en handel in Petra, werd het bijzondere irrigatiesysteem verwoest door een aardbeving in 363 n.Chr. Hoewel wetenschappers lang dachten dat dit het einde van de stad betekende, lijkt dit niet het geval te zijn. De stad werd na deze ramp nog enkele honderden jaren bewoond, maar een grote aardbeving in 551 zorgde ervoor dat delen van de stad instortten. Veel inwoners verlieten nu de stad, die steeds onbewoonbaarder was geworden. In 663 werd de regio veroverd door de Arabieren, en daarna werd Petra helemaal verlaten. De lokale inwoners wisten echter nog wel van het bestaan van de stenen stad af.
Archeologische ontdekking
De ruïnes van de stad werden voor de westerse wereld in 1812 herontdekt door de Zwitserse ontdekkingsreiziger Johann Ludwig Burckhardt, toen hij vermomt als Indiase handelaar door Syrië reisde. Het was namelijk in deze tijd gevaarlijk voor christelijke reizigers om in het Ottomaanse Rijk te reizen. Burckhardt legde zijn ontdekking vervolgens vast in zijn dagboek. Toen hij stierf in Caïro in 1817, werd zijn dagboek een aantal jaren later postuum gepubliceerd. Burckhardt werd hierdoor wereldberoemd, en Petra werd daardoor ook in de westerse wereld bekend.
Na de herontdekking van Burckhardt kwamen er steeds meer wetenschappers naar Petra, en er werden veel tekeningen en schilderijen van gemaakt in de 19e eeuw. In 1929 werden er voor het eerst archeologische opgravingen gedaan door Britse archeologen, en sindsdien zijn er altijd archeologen actief geweest op de bijzondere vindplaats. In 1985 werd Petra onderdeel van de UNESCO-Werelderfgoedlijst. Tijdens opgravingen in 1993 legden archeologen nog verschillende ‘nieuwe’ tempels en monumenten bloot, die veel inzicht gaven in de politieke, sociale en religieuze tradities van de stad. Archeologen zeggen dat zeker 90% van de stad nog niet ontdekt is, omdat deze constructies nog onder de grond liggen. Maar wat nog wél zichtbaar is, is voor de meeste toeristen al spectaculair genoeg. Petra is vandaag de dag dan ook de grootste toeristische trekpleister van Jordanië, die jaarlijks door honderdduizenden mensen wordt bezocht.
Bron: History, Historiek, Isgeschiedenis, Smitsonian Magazine
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
