Archeologie Magazine 5 van 2022
Abonnees krijgen het komende nummer van Archeologie Magazine omstreeks 21 oktober 2022 in de brievenbus! Dit nummer ook thuis ontvangen? Neem dan vóór 6 augustus een abonnement!
IK GEEF ARCHEOLOGIE MAGAZINE CADEAU
Special: Archeologie in Libanon
Een aangenaam klimaat, een gevarieerde vegetatie en oeroude steden: Libanon kon niet anders zijn dan een van de grote cultuurregio’s van de oude wereld. In deze special geven we hiervan onze indrukken. Het land bestaat uit een langgerekte bergketen, de Libanon, waarvan de uitlopers zich uitstrekken tot aan de kust. Nergens in de oude wereld was koopvaardij aantrekkelijker dan in Libanon. Enerzijds was er de mogelijkheid ceders en cipressen te leveren aan boomloze landen als Egypte en Mesopotamië, anderzijds was er de noodzaak eten en metaal te importeren. Daardoor kon Libanon een rapsodie van beschavingen worden.
Die eeuwenlange bewoning heeft ondertussen wel een nadeel: de oudste bewoningslagen liggen onder moderne steden. Archeologen hebben vooral ’s werelds oudste havenstad Byblos systematisch kunnen opgraven. Egyptenaren, Assyriërs, Babyloniërs, Feniciërs, Grieken en Romeinen lieten er hun sporen na. Het Rijksmuseum van Oudheden toont komende maanden in een expositie prachtige topstukken daarvan afkomstig uit collecties van verschillende internationaal gerenommeerde musea.
Egyptische waskegels
Wie wel eens naar een Egyptisch reliëf of muurschildering van een oud-Egyptisch begrafenisbanket heeft gekeken, moet het zijn opgevallen dat de vrouwen en mannen op deze afbeeldingen vaak eigenaardige kegelvormige voorwerpen op hun hoofd dragen. Voor ons is dit misschien een vreemd gebruik, maar in de oudheid schijnt het gebruikelijk te zijn geweest. Wat deze voorwerpen precies waren, waar ze voor dienden en of ze daadwerkelijk bestaan hebben, is lange tijd onderwerp van discussie geweest, maar een vondst die werd gedaan in de woestijn rond de oud-Egyptische stad Amarna, heeft dit mysterie deels opgelost.
‘Ik zag nooit schooner plek als Vianen aan de Lek’
De ligging van Vianen aan de Lek speelde altijd al een rol. Reeds zo’n 3.400 jaar geleden waren hier mensen actief, waarvan sporen in de omgeving getuigen. Vanaf 1000 na Christus gingen zich hier ook meer mensen vestigen. Die ligging aan het water werd pas echt belangrijk toen in het stroomopwaarts gelegen Wijk bij Duurstede in 1122 de Kromme Rijn werd afgedamd, waarna schepen op weg naar Utrecht Vianen moesten passeren. De nederzetting groeide vervolgens verder uit, in de 13e eeuw gevolgd door de bouw van een kasteel en de vestingstad Vianen, die in 1336 stadsrechten kreeg. Deze vestingstad bezit nog steeds het oorspronkelijk stratenplan, delen van de middeleeuwse stadsmuur en een stadspoort. De sinds 1271 gehouden paardenmarkt staat op de UNESCO Werelderfgoedlijst. De 16e-eeuwse beelden op de graftombe in de Grote Kerk vormen een hoogtepunt in de Nederlandse beeldhouwkunst.
Trans-Penninische waterwegen: het Rochdale Canal
Tijdens de industriële revolutie in Engeland bleek dat het goederentransport van de zeehavens naar het binnenland een bottleneck. Het vervoer verliep uiterst moeizaam over modderige wegen die nauwelijks geschikt waren voor voertuigen op wielen. Vanaf het eind van de achttiende eeuw werden daarom kanalen gegraven. Aanvankelijk was het als eerst voltooide Rochdale Canal het meest succesvol. In latere eeuwen, door economische tegenslag en met de komst van de spoorwegen, raakten de meeste kanalen geleidelijk aan minder in trek en in verval. Maar kanalen werden herontdekt als nationaal industrieel erfgoed en bleken verleidelijk voor watersport, wandelen en fietsen. Het Rochdale Canal werd heropend in 2001 na een ambitieus restauratieproject door vrijwilligers dat een einde maakte aan meer dan vijftig doorvaartloze jaren.
De verdwenen wereld van middeleeuws Friesland
Vrouwen volbehangen met blinkende juwelen, krijgers met polsstoksperen, gewelddadige vetes tussen clans en een landschap waar een uitzonderlijk hoog aantal kastelen, kerken en kloosters de horizon domineerde. Zo moeten we ons Friesland tijdens de volle en late Middeleeuwen voorstellen, althans volgens nieuw onderzoek. In Tota Frisia ging het er anders aan toe dan elders in Europa. Dat kwam omdat de Friese landen nooit een centrale bestuursvorm kregen. De Friezen werden niet bestuurd door een graaf of hertog, maar bestuurden zichzelf, iets wat als de kern van ‘de Friese vrijheid’ wordt gezien. Deze bijzondere politieke situatie werkte door in allerlei sectoren, waardoor de streek een heel eigen karakter kreeg. Veel daarvan is inmiddels verdwenen, maar het Fries Museum brengt dit najaar in een tentoonstelling dit tot nu toe onderbelichte hoofdstuk uit de middeleeuwse geschiedenis weer tot leven.
Abonnees krijgen het komende nummer van Archeologie Magazine omstreeks 21 oktober 2022 in de brievenbus! Dit nummer ook thuis ontvangen? Neem dan vóór 6 augustus een abonnement!
