Archeologie Magazine 5 van 2021

Abonnees krijgen het komende nummer van Archeologie Magazine omstreeks 22 oktober 2021 in de brievenbus!

Special Zeeuws-Vlaanderen

Zeeuws-Vlaanderen, dat stukje Nederland dat nog tot ver in de 20^e eeuw alleen maar per boot of via een omweg door België bereikbaar was, was in het verleden van groot strategisch belang. Dat begon al in de Romeinse tijd. Op de plek waar nu Aardenburg ligt, stond, aan de monding van een grote zeearm, een van de belangrijkste Romeinse castella: Rodanum. En Sluis en Retranchement vormden in de Middeleeuwen vanwege hun ligging aan het Zwin belangrijke havens en handelssteden.

Herinneringen aan een Hollandse invasie op Gran Canaria

Was het een Nederlandse kajuitjongen? Een jeugdige soldaat? De verwachtingen in Las Palmas op Gran Canaria waren hooggespannen, nadat in 2018 bij grondwerk een menselijke schedel en ander botmateriaal was aangetroffen. De regionale publiciteit omtrent deze vondsten toonde aan, dat een Nederlandse invasie in 1599 nog een grote rol speelt in het collectieve geheugen van dit Canarische eiland. Die invasie vond plaats onder leiding van Pieter van der Does (1562-1599), een minder bekende Nederlandse zeeheld die viceadmiraal was toen hij in 1599 met 74 Hollandse en Zeeuwse schepen naar de Spaans-Portugese kust voer om daar een blokkade uit te voeren in het kader van de Tachtigjarige Oorlog. Nederland is de inval van Van der Does vrijwel vergeten. Op Gran Canaria wordt deze jaarlijks in juli herdacht.

Romeinse Katakomben in Valkenburg

In de zomer van 1910 werd in een mergelgroeve in het Limburgse Valkenburg een uniek project geopend voor het publiek. Het was een van de eerste attracties van het toen als toeristisch centrum opkomende stadje: een nauwgezette kopie van delen van de katakomben in Rome, onderaardse begraafplaatsen van christenen vooral uit de derde en vierde eeuw. Een initiatief van Jan Diepen, zoon van een rijke textielindustrieel. Onder leiding van de befaamde architect Pierre Cuypers werden de mooiste delen van de veertien belangrijkste Romeinse katakomben gekopieerd in het gangenstelsel van een verlaten mergelgroeve. Naast honderden graven zijn dit beeldhouwwerken, marmeren gedenkplaten en andere voorbeelden van onderaardse bouwkunst, maar ook talloze schilderingen van vroegchristelijke kunst. Inmiddels is een serie restauraties ter hand genomen in dit wonderlijke onderaardse museum. Mede daardoor blijft een bezoek hieraan een alleszins fascinerende ervaring.

De restauratie van het Qenna dodenboek

Sinds 1835 bevindt zich in het Rijksmuseum van Oudheden het Egyptische ‘dodenboek van Qenna’. Met een lengte van 17,2 meter, verdeeld over 38 individueel ingelijste vellen, is het de langste papyrusrol in de museumcollectie. In 2018 is gestart met een groots project om de meer dan 3000 jaar oude papyrus opnieuw geheel te onderzoeken en restaureren. Inmiddels zijn 23 vellen gereed: oude restauraties, die nu tot schade hebben geleid of kunnen leiden, zijn verwijderd of vervangen, en de losse deeltjes papyrus en pigmentlagen zijn vastgezet om natuurlijke degradatie te vertragen. In de zomer van 2022 zal de restauratie voltooid zijn.

Wandelen langs herinneringen aan de Canadese bevrijdingsroute

‘De Slag om de Schelde’ wordt ook wel de vergeten slag genoemd. Van die zware strijd in najaar 1944 lijkt de bevrijding van de zwaar getroffen regio langs de Canadese Bevrijdingsroute het meest vergeten. Achttien stenen wegwijzers markeren deze bevrijdingsroute die dwars door West Zeeuws-Vlaanderen loopt van de Schelde-oever bij Hoofdplaat tot de Belgische kust in Knokke. De route kan met auto of fiets worden gereden, maar archeoloog Ruurd Kok besloot de 33 km te gaan lopen, net als velen jaarlijks doen op de eerste zondag in november. De bevrijding wordt nooit gevierd hier, die wordt herdacht. Met uitzondering van Noord-Limburg heeft in geen enkele regio van Nederland de bevolking bij de bevrijding zo geleden als tijdens die operatie en bij de voorbereidingen daarvan, zo rapporteert hij in dit eerste van twee delen van zijn verslag.