Oudheid

In de Westerse geschiedschrijving begint de oudheid omstreeks het jaar 3.000 voor Christus met de uitvinding van het schrift in Egypte en Mesopotamië. Omdat het alfabet zich echter maar zeer langzaam over het continent verspreidde, wordt dit tijdvak in veel landen ook nog beschouwd als onderdeel van de prehistoristorische Bronstijd (3.200 tot 800 voor Christus) en IJzertijd (800 tot 12 voor Christus).
Voor een verder onderscheid is de oudheid daarom verder onderverdeeld in drie afzonderlijke perioden:

  • Midden en Late Bronstijd (2.500 tot 1.200 v.C.)
  • Vroege IJzertijd (1.200 tot 800 v.C.)
  • Klassieke Oudheid (800 v.C. tot 476 na Christus).

De periode laat zich kenmerken door de opkomst van een aantal grote rijken en beschavingen, waaronder het Oude Egypte, het Hellenistische rijk van Alexander de Grote en het Romeinse Rijk. De plundering van Rome en de val van het West-Romeinse Rijk in 476 na Christus worden over het algemeen beschouwd als het einde van de oudheid.

In een necropolis diep in het Kaukasusgebergte hebben archeologen een 2000 jaar oud soldatengraf ontdekt, waarin zij naast het stoffelijk overschot van een mannelijke strijder eveneens gouden juwelen, talloze wapens en een ijzeren maliënkolder aantroffen. Het is niet de enige indrukwekkende vondst die in het gebied is gedaan. De necropolis blijkt een goudmijn voor archeologen te zijn.
De zesde Week van de Klassieken staat geheel in het teken van theater in de Oudheid. Kom alles te weten over het spel, de acteurs en de gebouwen door de verschillende activiteiten te volgen in een van de deelnemende instellingen. Lezingen, een DIY-theatertour en kinderworkshops staan in het Allard Pierson Museum op het programma.
Cartografisch bureau CartoMagie heeft aan de hand van de boekenserie Verdwenen dorpen een speciale overzichtskaart van inmiddels verdwenen Nederlandse nederzettingen ontworpen. De kaart geeft informatie over veel vergane steden en dorpen en biedt daarnaast onder meer inzicht in infrastructurele en demografische gegevens.
Tussen 2009 en 2012 zijn er zo’n 35 piramides met bijbehorende graftombes blootgelegd bij de archeologische site Sedeinga in Sudan. De antieke bouwwerken staan opvallend dicht op elkaar en zijn relatief klein: de hoogste is zeven meter, terwijl de kleinste piramide niet hoger komt dan 75 centimeter.
Bij recente onderhoudswerkzaamheden aan het Colosseum in Rome is eeuwenoude graffiti blootgelegd. Na het verwijderen van vuil en kalkafzetting van de muren kwamen er meerdere lagen inscripties tevoorschijn. De vervaagde rode en grijze tekeningen dateren uit de oudheid, terwijl de zwarte krabbels vermoedelijk door bezoekers uit latere tijden zijn aangebracht.
Op de Limburgse lössgronden tussen de Maas en de Rijn hebben in de Romeinse tijd veel meer villa’s en landerijen gestaan dan aanvankelijk werd aangenomen. Dit blijkt uit onderzoek van de conservator van het Thermenmuseum, Karen Jeneson. Na 150 jaar opgravingen in het gebied zijn nog veel vragen onbeantwoord, bijvoorbeeld over het einde van de late IJzertijd en de oorspronkelijke bewoners. Dankzij het onderzoek van Jeneson is nu nieuw inzicht verkregen in de leefwijze in het Zuid-Limburgse ‘villalandschap’, dat in de 3e of 4e eeuw na Christus verdween.
Op 7 februari vindt de lezing Egyptomanie, door de eeuwen heen van Conens & van Wiechen plaats in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden door archeologe Annet van Wiechen. De lezing gaat in op eeuwenoude fascinatie voor het oude Egypte, en hoe deze egyptomanie zich door de jaren heen ontwikkelde.
Een 1.600 jaar oud skelet van een Romeinse vrouw is onlangs ontdekt in een necropool in Spanje. In haar bekken vonden de archeologen een verkalkte tumor, waarin een stuk bot en vier misvormde tanden zaten. Uit onderzoek blijkt dat het om een ovariële teratoom te gaan. Het is de eerste keer dat een dergelijke tumor in een historisch skelet wordt gevonden.
In Pompeii zijn recentelijk enkele goed bewaard gebleven muurinscripties geanalyseerd. Deze krabbels blijken een antieke vorm van sociaal netwerken te zijn. De Romeinse bewoners van de stad gebruikten de muren van hun huizen vermoedelijk zoals wij gebruikmaken van social media.
Precies honderd jaar geleden veroorzaakte een archeologische vondst in het zuiden van Irak grote opwinding in de wetenschappelijke gemeenschap. In 1913 ontdekte een Duits team namelijk de eerste restanten van Uruk, één van de oudste stedelijke culturen uit de menselijke geschiedenis. Deze stad werd minstens 4.500 jaar onafgebroken bewoond en telde op haar hoogtepunt in het 3e millennium voor Christus maar liefst 80.000 inwoners.
Volgens de resultaten van een onderzoek van egyptoloog Kim Ryholt van de Universiteit van Kopenhagen gaven sommige Egyptenaren zich 2.200 jaar geleden vrijwillig op om als tempelslaaf te werken. Uit bronnen blijkt bovendien dat ze de tempel betaalden.
Het Huis van Horus, een stichting die sinds 2007 cursussen, lezingen en reizen op het gebied van het Oude Egypte verzorgt, doneert voor het jaar 2012 meer dan €5000 aan verschillende projecten, waaronder een nieuw project van het NVIC (Nederlands Vlaams instituut in Cairo) in Egypte.