De sporen beelden 40 verschillende diersoorten af
Andreas Pastoors, CC-BY 4.0
Oog voor detail: rotstekeningen in Namibië verbeelden pootafdrukken van 40 verschillende diersoorten
Archeologen hebben in Namibië rotstekeningen gevonden waarin geen enkel detail lijkt te ontbreken. De rotstekeningen uit de steentijd (4000 - 2000 v.Chr.) beelden namelijk 407 pootafdrukken af, waarvan 90 procent te herleiden is tot 40 verschillende diersoorten. Tussen de tekeningen zitten afdrukken van onder andere zebra’s, leeuwen, bavianen, luipaarden, neushoorns, struisvogels, giraffes, koedoes en springbokken. Daarnaast zijn er ook 106 menselijke voetafdrukken afgebeeld. Deze unieke tekeningen zijn zo gedetailleerd dat professionele spoorzoekers per spoor hebben vastgesteld om welk geslacht, leeftijdscategorie en welke poot van het dier het gaat.
Tekst: Thomas van Roijen
Naast sporen zijn er ook andere vormen afgebeeld in de rotstekeningen
P. Breunig
Unieke vondst
Archeologen ontdekten de rotstekeningen in een kratervormig bassin in het bergachtige gebied van de Doro Nawas regio, in het noordwesten van Namibië. De petrogliefen zijn getekend op drie verschillende locaties die enkele honderden meters uit elkaar liggen. Een paar rotstekeningen waren lastig te vinden en bevonden zich aan de weerszijden van een smalle doorgang in een gespleten rots. De meeste van de sporen op deze laatste plek waren laag in de doorgang getekend, waardoor ze alleen kruipend bereikt konden worden.
De rotstekeningen in de smalle doorgang
Andreas Pastoors, CC-BY 4.0
In de meeste prehistorische rotstekeningen die tot nu toe wereldwijd zijn gevonden, worden mensen en dieren alleen vereenvoudigd en zonder al te veel details afgebeeld. Het onderscheid en de details van de Namibische pootafdrukken zijn dan ook opmerkelijk, aangezien de meeste afbeeldingen van mensen en dieren uit de steentijd geen geslacht of leeftijd laten zien. Voor het ongetrainde oog geven de sporen in Namibië echter weinig prijs. Daarom hebben de wetenschappers hiervoor de hulp ingeschakeld van drie sporenexperts uit de Kalahari-woestijn. De professionele spoorzoekers waren bij een eerder onderzoek van de archeologen betrokken en zijn werkzaam in de commerciële jacht. Zonder hun hulp en jarenlange ervaring hadden de archeologen de details van de sporen nooit kunnen achterhalen.
Voorbeeld van gestileerde rotstekeningen in Golpayegan
Asef-m-m, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Een vak apart
Rotstekeningen van pootafdrukken krijgen normaal gesproken weinig aandacht, aangezien de meeste archeologen niet genoeg van spoorzoeken weten om dit soort afdrukken te kunnen duiden. |Volgens de archeologen laat het onderzoek naar de petrogliefen in Namibië zien dat hulp van professionele sporenzoekers onmisbaar is voor toekomstige projecten. Alleen zo komt alle informatie naar boven die achter rotstekeningen schuilt en leren we hopelijk meer over de jager-verzamelaars uit de steentijd.
De extreem gedetailleerde sporen laten zien hoe vakkundig de tekenaars te werk zijn gegaan. In de periode rondom de opkomst van de eerste jager-verzamelaars, hechtte men veel waarde aan de informatie die sporen opleveren. Het was namelijk van levensbelang om zo veel mogelijk te herleiden uit de dierensporen die men tegenkwam. Zo kon een prooi gesignaleerd worden of wist men dat er een roofdier in de buurt was.
De spoorzoekers konden een hoop details aflezen uit de sporen
P. Breunig
De betekenis achter de sporen
Een aantal diersoorten waarvan de pootafdrukken zijn afgebeeld komt tegenwoordig niet voor in de regio, omdat ze beter gedijen in een vochtiger klimaat. Het leefgebied van soorten zoals de buffel en de blauwe gnoe bevinden zich nu namelijk 300 kilometer van de rotstekeningen. Hier hebben de archeologen twee theorieën over: óf de makers hadden kennis van diersoorten die honderden kilometers verderop leefden, óf de regio was in het verleden natter dan tegenwoordig. Om het prehistorische klimaat van de Doro Nawas regio te achterhalen is echter meer onderzoek nodig.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Ook over de betekenis van de tekeningen kunnen de archeologen geen harde conclusies trekken. Zo is het nog maar de vraag of de petrogliefen een sjamanistische betekenis hadden. Wel konden de archeologen uitsluiten dat het om lesmateriaal voor toekomstige jagers was. Dan zouden er namelijk geen menselijke voetafdrukken tussen zitten en zouden er per diersoort meer sporen in voor komen. Sommige pootafdrukken komen namelijk maar een enkele keer voor. Wel denken de onderzoekers, vanwege de gedetailleerdheid en precisie, dat men destijds een grote waarde toekende aan deze tekeningen. Ook de moeilijk te bereiken petrogliefen in de rotsspleet wijzen erop dat ze niet op een willekeurig plek zijn getekend. Volgens de archeologen is uitvoeriger onderzoek dan nu al is gedaan echter nauwelijks mogelijk. Helaas zullen we de exacte betekenis dus nooit te weten komen. Hiervoor zouden we het aan de makers zelf moeten vragen.
