Archeologen stuitten in 1972 tijdens opgravingen in Zwammerdam (Zuid-Holland) op enkele Romeinse vrachtschepen. Dit bleek de ontsluiting van een bijzondere schat, waarin Nederland uniek is. Er liggen hier namelijk uitzonderlijk veel wrakken in de bodem langs de voormalige Limes. De drassige omstandigheden waren ideaal voor de conservering van schepen uit de Romeinse tijd. Jarenlange opgravingen en onderzoek heeft maar liefst 21 schepen opgeleverd én een schat aan informatie.

Door: Tom Hazenberg

De unieke schepen kwamen terecht in depots en een enkeling was te bezichtigen in het Centrum voor Scheepsarcheologie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Lelystad. De laatste jaren is hard gewerkt en gelobbyd om de schepen weer zichtbaar te maken voor een breed publiek. Op steeds meer plaatsen langs de Romeinse Limes wordt het verhaal van de Romeinse binnenvaart verteld en komen de unieke vondsten tot leven. Daarom staat het tweede weekend van de Romeinse Limes Zomer in het teken van Romeinse schepen. Op zaterdag 13 en zondag 14 juni worden er van Katwijk aan Zee tot aan Nijmegen activiteiten rondom Romeinse schepen georganiseerd.

Scheepsactiviteiten tijdens de Romeinse Limes Zomer

Op zaterdag 13 juni vinden in Woerden van 11.00-13.00 uur de eerste werkzaamheden plaats om de originele roei-inrichting van het Romeinse vrachtschip Woerden 7 terug te plaatsen. Dit gebeurt in Parkeergarage Castellum, ook wel bekend als drive-in museum, door restaurateur Karin van den Berg en archeoloog Tom Hazenberg. In Woerden kan publiek ook een vaartocht maken op een replica van een ander Romeinse schip, dat in 2003 in Utrecht is opgegraven.

Op het historische, maar niet Romeinse, schip de Wilhemina is het mogelijk om tussen de castellumplaatsen Katwijk aan Zee (Brittenbrug) en Valkenburg (Praetorium Agripinae) te pendelen.

Zondag 14 juni staat Leiden in het teken van Romeinse scheepvaart. Om 12.30 uur organiseert het Rijksmuseum van Oudheden een speedlezing door archeoloog Tom Hazenberg in de pop-up Museumshop aan de Nieuwe Rijn in het centrum van de stad. In de middag worden deze speedlezingen herhaald in Park Matilo, waar ook de maquettes van de Romeinse Zwammerdamschepen zijn te bewonderen.

Romeinse schepen op het droge

In Archeon is permanent de replica van de Zwammerdam 6 te bewonderen. Om dit schip te restaureren is stichting Vrienden van Archeon een crowdfunding-actie gestart. De Zwammerdam 6 is de oudste replica van een Romeinse schip in Nederland en gebouwd door historisch scheepsbouwer Kees Sars, die momenteel ook in Xanten aan enkele Romeinse schepen werkt.

Een replica van een liburna, een Romeins patrouille schip, is altijd te bewonderen in Museumpark Orientalis bij Nijmegen. Deze replica is enkele jaren geleden in Millingen aan de Rijn gebouwd en ligt sinds kort op het droge zodat het publiek alle details goed kan bekijken.

Nog meer Romeinse schep

In september 2015 opent in de Leidsche Rijn bij Utrecht het Archeologisch Park Hoge Woerd. Hier wordt het originele Romeinse schip De Meern 1 op spectaculaire wijze tentoongesteld. Het schip ia afgelopen maart onder grote belangstelling overgebracht naar het de Hoge Woerd.

In de regio Alphen aan den Rijn wordt op dit moment gewerkt aan een duo-presentatie. Op Landgoed Hoge Burcht, de ontdekkingsplaats van de wereldberoemde Zwammerdamschepen, wordt voorjaar 2016 een Romeins bezoekerscentrum gerealiseerd. Op een steenworp afstand werken diverse partijen aan de uitbreiding van Archeon met een Romeins Scheepvaartmuseum, waar een of meer originele Zwammerdamschepen zullen worden tentoongesteld.

Kijk op www.romeinselimeszomer.nl voor alle activiteiten. Meer informatie over de Romeinse Limes vind je op www.romeinselimes.nl.

Afbeelding

– Romeins schip opgegraven bij Zwammerdam 28 november 1972, Anefo – Nationaal Archief