De vondst van een 3.300 jaar oude goudschat in Noord-Duitsland roept een discussie op tussen Duitse archeologen. Eén theorie suggereert dat kooplieden het goud vanuit Centraal-Azië naar Mesopotamië en uiteindelijk naar Duitsland hebben verhandeld. Maar niet iedereen is het met deze theorie eens.

In opdracht van de oude Duitse bondskanselier Gerard Schröder werd er in 2010 begonnen met het pompen van natuurlijk gas van Rusland naar West-Europa. Maar voor de aanleg van een gaspijplijn moest eerst een gebied van 440 kilometer bij 30 meter tussen Lubmin in het noordoosten van Duitsland en Rehden in het noordwesten van het land door archeologen worden onderzocht.

Tijdens de opgravingen zijn hier vele vondsten gedaan. De mooiste was een goudschat, bestaande uit 117 objecten, die verpakt in een stuk linnen werd aangetroffen in de regio Gessel in de deelstaat Nedersaksen. De schat bestaat uit een aantal sieraden, maar grotendeels uit spiralen van gouddraad. Deze zijn samengebonden tot kettingen die elk bestaan uit tien spiralen. Dit zijn geen sieraden, maar het is waarschijnlijk een oude manier van goudpassement.

Afkomst

Toen Johanna Wanka, de wetenschapsminister van Nedersaksen, de vondst van de schat afgelopen februari bekendmaakte, legde zij uit dat de Universiteit van Hannover had aangetoond dat het goud afkomstig is uit een mijn in Centraal-Azië. “Met een spectrometer onderzochten we meer dan twintig elementen om de afkomst te achterhalen,” aldus scheikundige Robert Lehmann. “Het goud moet over een periode van miljoenen jaren diep in de bergen van Kazachstan, Afghanistan of Uzbekistan zijn ontstaan.”

“Koopmannen die handelden in luxe goederen reisden het hele continent over,” aldus gemeentearcheoloog Henning Hassmann. “Reizen van 10.000 kilometer waren geen uitzonderingen voor hen.” Hassmann vermoed dat het goud dat in Gessel werd gevonden, aanvankelijk vanuit de bergen terecht kwam in de nabijgelegen Indus Vallei, waar de grote Indusbeschaving leefde tot ongeveer 1.800 voor Christus. Vanuit hun nederzetting is het goud per schip naar Mesopotamië gebracht en later op onbekende wijze in de noordelijke laaglanden terecht gekomen.

Meningsverschillen

Niet iedereen is het echter met deze theorie eens. Sommigen noemen Lehmann, ondanks zijn geavanceerde testapparatuur, “onervaren”. Archeoloog Ernst Pernicka, gespecialiseerd in metallurgische processen, noemt Lehmanns conclusies dan ook “zeer speculatief”.

Omdat er bijna niets bekend is over oude mijnen in Centraal-Azië, kon Lehmann het goud alleen vergelijken met een aantal gouden Scythische munten. Om vervolgens met zulke ambitieuze theorieën te komen is “behoorlijk gewaagd,” aldus Gergor Borg van de Universiteit van Halle in Oost-Duitsland, een expert op het gebied van goud deposities.

Wie heeft er gelijk?

Hoe gewaagd de theorie over de Aziatische connectie ook lijkt, het kan waar zijn. Er is meer dan genoeg bewijs dat menselijke hebzucht ongeveer 3.000 jaar geleden leidde tot globalisering van de handel. Waardevolle metalen waren favoriet onder deze handelaren, die ze in hun rugzak of met karren het hele continent over sleepten. Ook Ötzi, de gemummificeerde ijsman, was vermoedelijk een handelaar in goud en vuursteen en werd vermoord om zijn handel. Maar reikte het handelsnetwerk van de kooplieden werkelijk zo ver als de mijnen in Centraal Azië in de 2e eeuw voor Christus? Dat zou zeker lucratief geweest zijn.

Of de schat die gevonden werd in Duitsland daadwerkelijk voort is gekomen uit de verre mijnen in Azië, blijft onzeker. Lehmann heeft de mensen die hem bekritiseren uitgenodigd voor een presentatie in Hannover op 13 juli aanstaande om hen de details van zijn onderzoek kenbaar te maken. “Het zal een besloten bijeenkomst zijn,” aldus Lehmann.

Bron: Spiegel

Meer weten over archeologie? Lees Archeologie Magazine.