De afgelopen maanden waren vol met grote projecten. Eén ervan was een reis naar de Verenigde Staten. De hands-on kant van experimentele archeologie, de zogenaamde primitieve- of steentijdtechnologie, staat daar op een veel hoger plan dan bij ons. Misschien heeft het er iets mee te maken dat in de V.S. de prehistorie veel minder lang geleden is of dat ze meer op zoek zijn naar een verleden in hun nieuwe land, maar een verrassend groot aantal mensen houdt zich daar bezig met steenbewerking, leerlooien en meer van dat soort dingen.

Ik was te gast bij Bill Schindler van het Washington College in Chestertown. In zijn onderwijs legt hij veel nadruk op hands-on vaardigheden. ‘Zijn’ antropologiestudenten krijgen een goede basis in vuursteenbewerking, slachten en verwerken van wild, het maken van aardewerk en het koken daarin en meer van dit soort dingen. In Nederland wordt het belang hiervan vaak niet zo gezien, maar Bill Schindler is ervan overtuigd dat een kennismaking met dergelijke technieken een belangrijke ondergrond is voor een goede opleiding in steentijdarcheologie. Ik heb les mogen geven in het maken van berkenpek, vuur maken met markasiet, vuursteenbewerking en - verreweg het leukst van alles - de bouw van een eenvoudige huiden boot, een corracle of ‘bullboat’.

De bouw

We begonnen met een verse runderhuid, veertien dikke takken van twee à drie centimeter van een groot aantal verschillende bomen en een flinke bundel soepele scheuten om mee te vlechten. Het hout hadden we, gewapend met kapmes en bijl, in de vroege ochtenduren geroofd uit een verwilderd stuk tuin van een nietsvermoedende buurman. Zodra de studenten waren aangekomen werden ze aan het schoonmaken van de huid gezet. Met vuurstenen klingen sneden ze het meeste vet en vlees van de huid. Echt afschrapen is met dit soort licht gereedschap niet te doen.

Andere studenten maakten met een staak en houten hamer gaten in de grond voor de staken van de boot die daarna werden vastgezet in een ring van vlechtwerk. De lange staken werden omgebogen en met elkaar verbonden zodat we een soort platte mand overhielden. Die werd vervolgens uit de grond getrokken, de uitstekende stukken van de staken werden met stenen bijltjes afgehakt en daarna werd de huid over dit frame gespannen. Als touw gebruikten we lindenbast en smalle stroken van de huid zelf.

Old jerky

Toen was de boot eigenlijk klaar voor gebruik, maar zoals de naam die hij van de studenten kreeg - ‘Old Squishy’ - al aangeeft, was het nog geen aantrekkelijk vaartuig. We maakten daarom een vuurtje van hout met bruinrot en zetten de boot er overheen. Bruinrot zorgt ervoor dat dood hout uit elkaar valt in flinke bruine brokken die niet snel branden, maar wel goed smeulen. Aan het einde van de dag was de boot klaar en de naam Old Squishy werd veranderd in Old Jerky. Old Jerky heeft enkele dagen later twintig onhandige studenten geduldig over het water vervoerd.

De bouw van dit bootje had geen enkele wetenschappelijke waarde als experiment, maar was een effectief educatief middel met een mooie beloning (het varen) aan het eind. De studenten leerden de basis van huidbewerking, vlechttechniek, basale beginselen van constructies met vers hout en het werken met stenen werktuigen. Bovendien was het een memorabele ervaring voor ze en de basis voor een heel aantal discussies en gesprekken over archeologische vondsten. Old Jerky is veilig opgeslagen tot ze komend voorjaar een belangrijke rol mag spelen tijdens de jaarlijkse bootrace van Washington College.