De Unesco heeft Duitse archeologen een halt toegeroepen in Afghanistan. Onlangs hebben de onderzoekers enorme Boeddhabeelden in de Bamiyanvallei van Afghanistan herbouwd omdat deze in 2001 waren verwoest door de Taliban. De Duitsers namen dit besluit zonder toestemming van de Afghaanse overheid. Unesco verklaarde tevens eerder dat de beelden niet gerestaureerd mochten worden.

Boeddhisme in Bamiyan door de zijderoute

De vallei is gelegen in de provincie Bamiyan. Eeuwenlang maakte het gebied deel uit van de zijderoute en werd er veel handel gedreven tussen kooplui uit Oost-Azië, het Midden-Oosten en het Middellandse Zeegebied. De ligging van de vallei heeft ervoor gezorgd dat Bamiyan sterk beïnvloed is door de boeddhistische cultuur. Er leefden duizenden monniken in het gebied.

Enorme Boeddhabeelden

Gedurende de eerste helft van de zesde eeuw zijn er twee enorme Boeddhabeelden in een rots aan de rand van de vallei gemaakt. De Boeddhabeelden zijn 53 en 35 meter hoog. De grootste sculptuur is van Boeddha Dipankara. Zijn naam betekent lichtdrager en in Nepal wordt deze Boeddha gezien als de beschermheilige van handelaren. Van de 2e tot de 9e eeuw was de vallei een religieuze boeddhistische plaats. De Hazara, een bevolkingsgroep die oorspronkelijk uit Mongolië komt en veel wordt vervolgd in Afghanistan, heeft de beelden eeuwenlang beschermd.

Problemen voor Boeddha’s door komst Islam

Vanaf het jaar 610 verspreid de Islam zich over de wereld en in de 9e eeuw arriveerde de aanhangers van deze nieuwe godsdienst in de Bamiyanvallei. In de Islamitische cultuur mogen afbeeldingen niet aanbeden worden, ook het verafgoden van een beeltenis van Allah wordt gezien als godslastering. Het vereren van de enorme Boeddhabeelden was dan ook helemaal uit den boze. Doordat de beelden bescherming genoten van de Hazara zijn zij nooit aangetast. In 1999 werd er vanuit de Afghaanse overheid zelfs een bevel uitgesproken om de Boeddha’s te beschermen, omdat zij in de toekomst het toerisme in het land zouden kunnen bevorderen.

Vernietiging uit politieke of religieuze overwegingen

Zover kwam het echter niet. Afghaanse geestelijken startten een actie om alle niet Islamitische aspecten uit de samenleving te verwijderen. Ook de Boeddhabeelden gingen in tegen de leer van de Islam en moesten worden vernietigd. Het gerucht gaat dat een Zweedse delegatie heeft geprobeerd geld te bieden zodat de beelden bewaard konden blijven. Daarop vroeg de regering of het geld ook besteed mocht worden aan voedsel voor arme kinderen, maar dit voorstel werd geweigerd. Het gegeven dat de Zweden wel wilden betalen voor oude beelden, maar niet voor ondervoede kinderen zou de Taliban in het verkeerde keelgat zijn geschoten. Of het een religieuze daad of wraak op het Westen was blijft in het midden, feit is dat de Taliban de beelden verwoestte in 2001.

Ruzie over toekomst beelden

Icomos, een Duitse organisatie die de Unesco van advies voorziet, is al een jaar bezig om de beelden te restaureren. Het bedrijf heeft de voeten en benen van de kleinste Boeddha gerepareerd met ijzeren staven en beton. De Unesco had echter in 2011 bepaald dat de beelden niet herbouwd mochten worden omdat de resten in ieder geval nog van het originele materiaal waren. “De Boeddha’s zouden het best worden herinnerd als ze er niet zouden staan”, aldus een woordvoerder van de organisatie. Dat de Duitsers niet eerder tegen de lamp zijn gelopen is niet zo heel vreemd. Icomos was door de Unesco gevraagd om bezoekers van het gebied te beschermen tegen vallende rotsen, en was daarom al enige tijd op de locatie aanwezig. Unesco is erg ontdaan door het Duits initiatief en heeft alle werkzaamheden nu stopgezet.

Bronnen
The art newspaper 'Unesco stops unauthorised reconstruction of Bamiyan Buddhas'