Het werd onlangs grootschalig in de media uitgemeten: er was een stuk papyrus gevonden waaruit bleek dat Jezus sprak over ‘zijn vrouw’. Maar inmiddels komen er steeds meer geluiden op dat het stuk papyrus tóch een vervalsing is. Het voornaamste argument doet zich voor in een reeks kopiefouten die overeenkomen met het evangelie van Thomas, dat in 1945 werd gevonden.

Afgelopen september bracht Karen King, historicus bij de universiteit van Harvard, een stuk papyrus aan het licht. Het stuk zou uit de 4e eeuw stammen en citeert Jezus op de volgende manier: “Jezus zei tot hen: mijn vrouw…”. De tekst bracht de oude discussie tussen historici en wetenschappers of Maria Magdalena toch getrouwd was met Jezus weer op gang.

Na kortstondig onderzoek vermoeden historici nu dat het stuk papyrus toch een vervalsing is. Talloze online discussies op Facebook en op blogs brachten de theorieën van geleerden samen tot een verdenking: het stuk papyrus zou door een amateur zijn gekopieerd. Dit vermoeden werd door Andrew Bernhard, afgestudeerd historicus aan de universiteit van Oxford, beargumenteerd.

Grammaticale fouten

Hij toont in een online verslag aan dat er een patroon van overeenkomsten tussen het evangelie van Thomas en het evangelie van Jezus’ vrouw is, waaronder grammaticale fouten. “Het is merkwaardig hoe een vervalser zoiets heeft kunnen maken met een simpel programma op internet”, aldus Benhard. Hij vond het eveneens verbazingwekkend hoe vlug geleerden de tekst gingen analyseren voordat vastgesteld was of het wel of niet om een authentiek exemplaar ging.

De grammaticale fouten in het stuk papyrus tonen aan dat de schrijver niet in zijn moedertaal schreef en onvoldoende kennis had van het antieke schrift van de Kopten. Volgens Bernhard heeft de vervalser individuele woorden en zinnen overgenomen van de online vertaling van het evangelie van Thomas.

De meest opmerkelijke fout in het stuk is een spelfout die ook in het PDF-bestand van de online vertaling van het evangelie van Thomas staat, namelijk de Interlinear Coptic-English Translation of the Gospel of Thomas van Michael Grondin. Grondin kwam hier zelf achter en kwam pas later in contact met Bernhard en een andere geleerde die dezelfde conclusie maakten.

Een nieuwe wereld

Bernhard benadrukt dat definitief bewijs dat het om een vervalsing gaat uit chemische tests van de inkt en het papier moet blijken. Deze tests worden uitgevoerd door de universiteit van Harvard. Als het papyrusfragment inderdaad een vervalsing blijkt te zijn, is het volgens de geleerden een zeldzaam geval van een (amateur)vervalser die een dusdanige stunt heeft weten uit te halen. Een vergelijkbare vervalsing is de affaire-Vermaning, waarin een amateur-archeoloog het met een vervalsing opnam tegen de gevestigde wetenschap.

“Het is hen gelukt om het woordgebruik en de grammatica van de Koptische tekst dusdanig overtuigend te imiteren dat veel mensen voor de gek zijn gehouden, waaronder een aantal van de meest bekwame geleerden in de wereld”,  aldus Bernhard. “Het is een raar scenario in een rare nieuwe wereld waarin een amateur de hoogste niveaus van academische kennis voor de gek kan houden.”

Niet alleen de ogenschijnlijke authenticiteit van de mogelijke vervalsing is opvallend, maar ook de snelheid waarmee de geleerden uit verschillende werkvelden hun kennis combineerden is volgens Bernhard verbazingwekkend. “Ik moest door online lijsten, Facebook posts, blogs en online artikelen zoeken om dit verslag te schrijven”, legt hij uit. “Het was een soort onmiddellijke internationale beoordeling door vakgenoten. Dat is overduidelijk een nieuwe wereld van geleerdheid.”

Bron: Life's Little Mysteries