Steentijd

OUDE STEENTIJD (PALEOLITHICUM - 2,5 MLN TOT 10.500 V.C.)

Tijdens de Oude Steentijd gebruikten mensen ongeslepen stenen gereedschap. Ook begonnen ze groepen te vormen.  Mensen uit deze periode worden jager-verzamelaars genoemd omdat ze leefden van de jacht en van vruchten en groenten die ze niet verbouwden, maar in het wild vonden.  Ze maakten daarbij gebruik van eenvoudige houten, botten of stenen gebruiksvoorwerpen zoals vuistbijlen. De Oude Steentijd is een periode waarin weinig culturele en technische ontwikkelingen plaatsvonden, in tegenstelling tot de Midden- en Nieuwe Steentijd.

In de laatste 20.000 jaar van de Oude Steentijd ontstond de grotschilderkunst, waarvan de stierschildering uit de grotten van Lascaux één van de bekendste is. De Oude Steentijd duurde tot het einde van de laatste ijstijd, ongeveer 10.500 voor Christus.

MIDDENSTEENTIJD (MESOLITHICUM - 10.500 TOT 5.300 V.C.)

Toen de ijstijd aan zijn einde kwam, steeg de zeespiegel elk jaar met ongeveer twee centimeter. Het gebied van de jagers werd dus steeds kleiner. Ook begonnen ze door het stijgende water steeds meer te leven van vissen. Stenen werktuigen werden steeds verfijnder en religieuze gebruiken kwamen steeds vaker voor. Uit deze tijd dateert ook het begraven van overleden gezinsleden met hun eigendommen.
Ondanks deze veranderingen is er niet echt sprake van cultuurontwikkeling in de Middensteentijd. Om die reden wordt er in veel landen niet gesproken over een Middensteentijd, enkel over de Oude en Nieuwe. Nederland beschouwt de Middensteentijd wel als periode, vanwege bepaalde archeologische vondsten.

NIEUWE STEENTIJD (NEOLITHICUM - 5.300 TOT 3.200 V.C.)

De Nieuwe Steentijd is een periode waarin veel technische en sociale veranderingen plaatsvinden. De voornaamste is de overgang van een samenleving van jager-verzamelaars met een rondtrekkend bestaan naar een samenleving van mensen die zich vestigden in nederzettingen en landbouw gingen bedrijven.
Tijdens de Nieuwe Steentijd ontstonden veel verschillende culturen, waaronder de Trechterbekercultuur, vernoemd naar de vorm van het aardewerk dat werd geproduceerd. Daarom wordt de Nieuwe Steentijd gezien als een tijd van culturele revoluties.

Andere ontwikkelingen waren: het gebruik van geslepen en gepolijst steen , een van de belangrijkste uitvindingen ooit gedaan, namelijk het wiel, en het ontstaan van het Fenicisch alfabet, de veronderstelde voorloper van het Griekse alfabet. Dit alfabet verspreidde zich vlug rond het Middellandse Zeegebied.

In de vorige blog beschreef ik een niet-wetenschappelijk experiment gericht op het maken van boten van riet. Dit soort projectjes zijn voor de archeologie op zich niet echt relevant, maar er kunnen leuke dingen uitkomen. De waarde zit hem vooral in de ervaring die de deelnemers opdoen. In de literatuur worden zulke experimenten daarom ‘experiential’ genoemd in tegenstelling tot de meer wetenschappelijke ‘experimental’ projecten.
In Gelderland hebben archeologen langs de IJssel een vondst gedaan uit de prehistorie. Ze vonden onder andere aardewerk, houtskool, botten en vuursteen. De gevonden artefacten stammen hoofdzakelijk uit de late prehistorie. Een aantal resten dateren uit het neolithicum, ofwel de nieuwe steentijd.
Geen archeologisch nieuws meer missen? Altijd als eerste op de hoogte zijn van de nieuwste archeologische vondsten? Dat kan! En het is gratis.
Het Nationaal Orkest van Frankrijk geeft op 22 en 24 maart 2014 unieke concerten in Parijs. De musici verruilen dan namelijk hun vertrouwde instrumenten voor stenen lithofonen uit de prehistorie. Het is de eerste en laatste keer dat het publiek naar het geluid uit de oude grotten kan luisteren, want na de voorstellingen worden de archeologische instrumenten opgeborgen.
In Jerusalem worden stenen portretten van de dood ten toon gesteld. In het Israel Museum worden de twaalf Neolithische maskers, de oudste die ooit gevonden zijn, voor het eerst getoond aan het publiek.
In de Siberische permafrost is een reuzenvirus ontdekt van meer dan 30.000 jaar oud. Wetenschappers hebben het diepbevroren virus tot leven gebracht door het te laten ontdooien en er een amoebe mee te infecteren.  De vondst wordt gezien als een waarschuwing: door de opwarming van de aarde zouden er levensgevaarlijke ziektekiemen tot leven gebracht kunnen worden.
In de vitrines van archeologische musea zien stenen werktuigen er altijd een beetje knullig uit, behalve dan de hele coole, grote of mooi bewerkte. Vind ik tenminste. Je gelooft niet dat je met die werktuigen iets zinnigs kan doen. En terecht, want zoals ze daar liggen zijn het ook helemaal geen werktuigen. Het zijn er maar stukjes van. Ze horen bevestigd te zitten in een handvat of een steel, net als onze stalen werktuigen van tegenwoordig. Lang geleden was ik eens gedwongen aardappels te schillen met een schilmesje zonder handvat. Dat was ook geen succes.
Ga mee op ontdekkingstocht!Archeologie Magazine neemt u mee op ontdekkingstocht naar archeologische vindplaatsen in binnen- en buitenland en vertelt boeiende, prachtig geïllustreerde verhalen over opkomst, bloei en ondergang van eeuwenoude beschavingen.Neem nu een abonnement!
Archeologen hebben een misvormde schedel gevonden in een necropolis in Frankrijk. De schedel is 1,650  jaar oud en was waarschijnlijk van een aristocratische vrouw. De misvorming van het hoofd is volgens de archeologen veroorzaakt door een oud gebruik uit Azië. In de tombe liggen skeletten uit verschillende perioden. De necropolis zelf is dan ook duizenden jaren oud.
De afgelopen maanden waren vol met grote projecten. Eén ervan was een reis naar de Verenigde Staten. De hands-on kant van experimentele archeologie, de zogenaamde primitieve- of steentijdtechnologie, staat daar op een veel hoger plan dan bij ons. Misschien heeft het er iets mee te maken dat in de V.S. de prehistorie veel minder lang geleden is of dat ze meer op zoek zijn naar een verleden in hun nieuwe land, maar een verrassend groot aantal mensen houdt zich daar bezig met steenbewerking, leerlooien en meer van dat soort dingen.
Wetenschappers hebben mogelijk het oudste stukje touw ter wereld ontdekt. De vondst werd gedaan tussen de resten van een Neanderthalerkamp in Zuid-Frankrijk. Het touwtje is gemaakt van plantenvezels en is 90.000 jaar oud. De vondst geeft inkijk in het kunnen van de Neanderthalers en doet wetenschappers vermoeden dat de mensensoorttot veel meer in staat waren dan wordt gedacht.
Woensdag werd in Den Bosch een persconferentie gehouden over de gevonden resten van een neanderthalerkamp. Daarbij werden de resten getoond aan de pers. "Wij durven in 's-Hertogenbosch met gepaste bescheidenheid te zeggen dat wij natuurlijk de oudste stad van Nederland zijn geworden!" Dat zei de Bossche wethouder van onder andere Cultuurhistorie Van Olden naar aanleiding van de vondsten. Stenen werktuigen en dierlijke resten kwamen naar boven tijdens werkzaamheden aan een parkeergarage.