Steentijd

OUDE STEENTIJD (PALEOLITHICUM - 2,5 MLN TOT 10.500 V.C.)

Tijdens de Oude Steentijd gebruikten mensen ongeslepen stenen gereedschap. Ook begonnen ze groepen te vormen.  Mensen uit deze periode worden jager-verzamelaars genoemd omdat ze leefden van de jacht en van vruchten en groenten die ze niet verbouwden, maar in het wild vonden.  Ze maakten daarbij gebruik van eenvoudige houten, botten of stenen gebruiksvoorwerpen zoals vuistbijlen. De Oude Steentijd is een periode waarin weinig culturele en technische ontwikkelingen plaatsvonden, in tegenstelling tot de Midden- en Nieuwe Steentijd.

In de laatste 20.000 jaar van de Oude Steentijd ontstond de grotschilderkunst, waarvan de stierschildering uit de grotten van Lascaux één van de bekendste is. De Oude Steentijd duurde tot het einde van de laatste ijstijd, ongeveer 10.500 voor Christus.

MIDDENSTEENTIJD (MESOLITHICUM - 10.500 TOT 5.300 V.C.)

Toen de ijstijd aan zijn einde kwam, steeg de zeespiegel elk jaar met ongeveer twee centimeter. Het gebied van de jagers werd dus steeds kleiner. Ook begonnen ze door het stijgende water steeds meer te leven van vissen. Stenen werktuigen werden steeds verfijnder en religieuze gebruiken kwamen steeds vaker voor. Uit deze tijd dateert ook het begraven van overleden gezinsleden met hun eigendommen.
Ondanks deze veranderingen is er niet echt sprake van cultuurontwikkeling in de Middensteentijd. Om die reden wordt er in veel landen niet gesproken over een Middensteentijd, enkel over de Oude en Nieuwe. Nederland beschouwt de Middensteentijd wel als periode, vanwege bepaalde archeologische vondsten.

NIEUWE STEENTIJD (NEOLITHICUM - 5.300 TOT 3.200 V.C.)

De Nieuwe Steentijd is een periode waarin veel technische en sociale veranderingen plaatsvinden. De voornaamste is de overgang van een samenleving van jager-verzamelaars met een rondtrekkend bestaan naar een samenleving van mensen die zich vestigden in nederzettingen en landbouw gingen bedrijven.
Tijdens de Nieuwe Steentijd ontstonden veel verschillende culturen, waaronder de Trechterbekercultuur, vernoemd naar de vorm van het aardewerk dat werd geproduceerd. Daarom wordt de Nieuwe Steentijd gezien als een tijd van culturele revoluties.

Andere ontwikkelingen waren: het gebruik van geslepen en gepolijst steen , een van de belangrijkste uitvindingen ooit gedaan, namelijk het wiel, en het ontstaan van het Fenicisch alfabet, de veronderstelde voorloper van het Griekse alfabet. Dit alfabet verspreidde zich vlug rond het Middellandse Zeegebied.

Een vuurstenen werktuig met een teerachtige substantie blijkt een wetenschappelijke topvondst, zo meldt het Rijksmuseum van Oudheden. Onderzoek door een Nederlands team van wetenschappers toonde aan dat het gaat om berkenpek, een type lijm uit de oertijd.
Archeologen hebben ontdekt dat mensen uit het vroegpaleolithicum al kleine stukken gereedschap gebruikten bij het verwerken van hun prooi. Onderzoek naar kleine flakes bevestigde dit. Dit suggereert dat deze mensen geavanceerder waren dan voorheen werd aangenomen.
​​​​​​​Moord kwam al voor in de steentijd, dat blijkt uit een publicatie die in het wetenschappelijke tijdschrift PLoS ONE is verschenen. Onderzoekers bestudeerden een schedel uit de steentijd en vonden bewijs voor wat misschien wel een 33.000 jaar oude moordzaak is.
Een recente ontdekking van stenen artefacten in Ethiopië suggereert dat het gebruik van stenen gereedschap mogelijk meerdere keren is uitgevonden. Het is het oudste bewijs van de systematische productie van stenen gereedschap.
Een internationaal team van archeologen heeft op de Balkan prehistorische grotschilderingen gevonden. Het is voor het eerst dat er op de Balkan rotsschilderingen gevonden zijn. Naar schatting zijn de schilderingen zo’n 34.000 jaar oud.
Onderzoekers hebben een kunstwerk uit de Oude Steentijd gevonden. Het gaat om een 12.500 jaar oud stuk kalksteen, met een tekening van twee mensen die een vogel en haar jong opjagen. Een kunstwerk als dit is erg uniek uit de Oude Steentijd.
In 2018 werd bekend gemaakt dat het oudste kindergraf in Nederland ooit was gevonden. Een van de opgegraven skeletten bleek dat van een jonge vrouw te zijn. In het graf van de jonge vrouw werd ook een baby gevonden. Nu is er vastgesteld dat de baby een meisje was.
In Zweden ontdekten archeologen de oudste sporen van Yersinia Pestis, de bacterie die ook de Zwarte Dood veroorzaakte. 5000 jaar geleden kwam waarde de ziekte al rond in Europa.
In de gemeente Den Haag zijn bij opgravingen op de Steijnhof sporen uit de Steentijd aan het licht gekomen. Uit deze sporen blijkt dat al zo'n 6000 jaar geleden de eerste boeren zich settelden in deze contreien.
Sinds 16 oktober 2017 een aantal dagen zijn archeologen van de stad Antwerpen bezig met het zoeken naar sporen uit de steentijd. Op de linkeroever tussen Sint-Annabos en Blokkersdijk zal een nieuwe tunnel gebouwd worden.
Op het internationale archeologiecongres EAA in Maastricht zijn de eerste resultaten van het archeologisch onderzoek bij het bedrijvenpark Het Klooster in Nieuwegein gepresenteerd. Daar werden in de winter van 2016/2017 skeletresten blootgelegd die behoorden tot de Swifterbantcultuur.
Niet noemenswaardige paaltjes die uit de klei steken, blijken deel uit te maken van een constructie voor visvangst. De constructie is gevonden bij Almere en dateert uit 5000-2100 v. Chr. Het gaat om de grootste visweer uit die tijd die ooit in Europa is gevonden.