Oudheid

In de Westerse geschiedschrijving begint de oudheid omstreeks het jaar 3.000 voor Christus met de uitvinding van het schrift in Egypte en Mesopotamië. Omdat het alfabet zich echter maar zeer langzaam over het continent verspreidde, wordt dit tijdvak in veel landen ook nog beschouwd als onderdeel van de prehistoristorische Bronstijd (3.200 tot 800 voor Christus) en IJzertijd (800 tot 12 voor Christus).
Voor een verder onderscheid is de oudheid daarom verder onderverdeeld in drie afzonderlijke perioden:

  • Midden en Late Bronstijd (2.500 tot 1.200 v.C.)
  • Vroege IJzertijd (1.200 tot 800 v.C.)
  • Klassieke Oudheid (800 v.C. tot 476 na Christus).

De periode laat zich kenmerken door de opkomst van een aantal grote rijken en beschavingen, waaronder het Oude Egypte, het Hellenistische rijk van Alexander de Grote en het Romeinse Rijk. De plundering van Rome en de val van het West-Romeinse Rijk in 476 na Christus worden over het algemeen beschouwd als het einde van de oudheid.

In de centrale hal van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden is van 24 september tot en met 16 november een twintigtal foto’s, fotomontages en panorama-opnamen te bewonderen van de ruïnes van Aphrodisias, een van de mooiste archeologische sites van Turkije. Het gaat om opnamen van o.a. de beroemde Aphrodite-tempel, het theater en de toegangspoort, en van de talrijke marmeren beeldhouwwerken die in de stad zijn gevonden.
In de centrale hal van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden is van 24 september tot en met 16 november een twintigtal foto’s, fotomontages en panorama-opnamen te bewonderen van de ruïnes van Aphrodisias, een van de mooiste archeologische sites van Turkije. Het gaat om opnamen van o.a. de beroemde Aphrodite-tempel, het theater en de toegangspoort, en van de talrijke marmeren beeldhouwwerken die in de stad zijn gevonden.
Het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden heeft twee oud-Egyptische faraobeeldjes gekocht, waaronder het oudste beeldje ter wereld met een faraonaam. Dit is een zittend figuur van farao Ninetjer, een van de eerste koningen van het oude Egypte (ca. 2785-2742 v.Chr.). Daarnaast kocht het museum een grafbeeldje van farao Taharka (690-664 v.Chr.), een van de ‘zwarte farao’s’ uit de Soedan. De aanwinsten zijn vanaf dinsdag 9 september tijdelijk te bewonderen in de centrale hal van het museum en krijgen in 2016 een prominente plek in de te vernieuwen Egyptische afdeling. Voor de aankopen is 150.000 euro betaald. Het museum financierde de aankopen o.a. uit de jaarlijkse bijdrage van de BankGiro Loterij en ontving voor het beeldje van Taharka een schenking van Vriendenvereniging RoMeO.
In de John Rylands bibliotheek in Manchester is een 1500 jaar oud papyrusfragment uit Egypte gevonden, waarop verschillende passages uit de Bijbel te lezen zijn. Deze vondst geeft bijzonder nieuw inzicht in hoe de ‘gewone man’ in het vroege christendom met de Bijbel omging.
In Northumberland in Engeland, nabij de Muur van Hadrianus, hebben archeologen rond het Vindolanda fort een opmerkelijke vondst gedaan. De vraag die al vaker voorbij is gekomen op onze website lijkt hiermee beantwoord. Hoe poept een Romein? Het antwoord: op een brede, comfortabele houten toiletzitting.
Op woensdag 10 september 2014 kunt u een lezing in het Rijksmuseum van Oudheden volgen van de bekende prof. dr. Manfred Bietak, emeritus hoogleraar aan de universiteit van Wenen.Hij graaft al sinds 1966 in Tell el-Dab'a, in het noorden van Egypte en is expert op het gebied van internationale connecties tussen Egypte en haar buren in de tweede millennium v. Chr.  
Onderzoekers van de Australische Macquarie Universiteit deden deze zomer een verrassende ontdekking tijdens een onderzoek op verschillende mummies van ruim zesduizend jaar oud. In de linnen doeken van deze mummies ontdekten ze namelijk kunstmatige balsemolie. Waar eerder werd aangenomen dat het balsemproces pas rond 2200 jaar v. Chr. begon, stelt dit onderzoek dat men al experimenteerde met het balsemen van lichamen rond 4000 v. Chr.
Eind juli vloog een piloot over de heuvels in de Nazca woestijn, waar recentelijk een fikse zandstorm had gewoed. De vliegenier ontdekte dat deze zandstorm iets bijzonders aan het licht had gebracht: nog nooit onthulde geogliefen, onder andere in de vorm van een slang.
Griekse archeologen hebben nabij de stad Amphipolis een belangrijke graftombe gevonden die dateert uit 350 tot 300 voor Christus. In diezelfde tijd heerste Alexander de Grote over grote delen van Europa, Azië en Afrika. Veel van de hooggeplaatsten uit deze regeerperiode zijn begraven in weelderige graftomben nabij Vergina, waar ook Philip II, Alexander’s vader, begraven ligt.
In 2003 deden onderzoekers een grootse ontdekking: een nieuwe menssoort die belangrijk inzicht zou kunnen geven in de evolutie van de mens. Wetenschappers beweerden dit op basis van de vondst van de 15.000 jaar oude resten van één mensachtige op het Indonesische eiland Flores. Recent onderzoek toont echter aan dat het niet gaat om een nieuwe soort, maar een reeds bekende menssoort met het Syndroom van Down.
Stichting Huis van Horus organiseert zaterdag 2 augustus een lezing over een van de meest roemruchte periodes uit het Oude Egypte: de Amarna tijd. Professor doctor Barry Kemp zal op deze lezing spreken over de laatste ontwikkelingen in het onderzoek naar de oude stad Amarna. Kemp presenteert het nieuwste onderzoek  naar de Grote Alton Tempel in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden om 20:00 uur. 
In de Italiaanse havenplaats Ostia is een bijzondere begraafplaats gevonden met verschillende soorten graven. Op de 2.700 jaar oude begraafplaats zijn zowel graven te vinden van mensen die begraven zijn als van mensen die gecremeerd zijn. De variatie aan graven is een duidelijke weerspiegeling van de keuzevrijheid en culturele diversiteit van de eeuwenoude havenstad.